نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزیوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٢ دۆلارو ٩٧ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی ٢٧ سەنت دابەزیوە.

لە دوای ماوەیەک لە دابەزینی نرخی نەوت ئەمڕۆ نرخی نەوت بەرز بویەوە، ئەمڕۆش بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە زیاتر لە ٧٣ دۆلار و ٢٤ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی بەرز بویەوە.

ماوەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەردەوامە لە دابەزین و ئەمڕۆش لەگەڵ کردنەوەی بازاڕە جیهانییەکان بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و ٤٤ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ بەرزبووەتەوە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بڕیار بوو دوێنێ هەرێم گوژمەیەک لە داهاتی ناوخۆ رادەست بکات، بەڵام نەیکردووە و ئەوەش مەرجی وەزارەتی داراییە بۆ ناردنی مووچەی مانگی ١٠.

ناردنى مووچەى مانگى ١٠ هەموو رێکارەکانى بڕیوە و چاوەڕوان دەکرێت سبەینێ یان دووسبەى پارەکە بنێردرێت. چاوگێکیش لە وەزارەتى دارایی هەرێم بە ئێن ئاڕ تى وت، دابەشکردنى مووچەى بەشێک لە مووچەخۆران دەکەوێتە دواى سەرژمێرى.

ماوەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەردەوامە لە دابەزین و ئەمڕۆش بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و چوار سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی گۆڕانکاری بەسەردا نەهاتووە و لە نزمیدا جێگیرە.

لە ئێستادا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار و ٢٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕ لەمڕۆدا ٥٠٠ دینار لە نرخەکەی دابەزیوە.

چاوگێکی ئاگادار بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، سودانی وەزارەتی دارایی عێراقی راسپارد ئەم هەفتەیە مووچەی مانگی ١٠ـی هەرێم خەرج بکات. چاوگێکیش لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دەبێت هەرێم بە زوویی داهاتی ناوخۆ رادەست بکات.

پەرلەمانتارێکی پارتی لە پەرلەمانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند ، بڕیارە پێش ئەنجامدانی پڕۆسەی سەرژمێریی، بەغدا مووچەی مانگی ١٠ بۆ هەرێم بنێرێت.

ماوەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەردەوامە لە دابەزین و ئەمڕۆش بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە زیاتر لە ٧١ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی دابەزیوە.

لەماوەی ئەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندیی عێراق، زیاتر لە یەک ملیار و ٤٣٤ ملیۆن دۆلاری بە نرخی فەرمی بە بانک و بازرگانەکان فرۆشتووە، بەراورد بە هەفتەی رابردوو رێژەکە کەمی کردووە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزیوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧١ دۆلار و ٩٢سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی پێنج سەنت دابەزیوە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی هەرێم بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بڕیارە هەفتەی داهاتوو چەردەیەک لە داهاتی ناوخۆی هەرێم رادەستی بەغدا بکرێت. وتەبێژی حکومەتی کاربەڕێکەریش بە میدیای پارتی راگەیاند، بە ئەگەرێکی زۆر هەفتەی داهاتوو بەغدا مووچەی مانگی ١٠ دەنێرێت.

بەپێی ئامارەکانی کۆمپانیایەکی بەریتانی تایبەت بە وزە، عێراق لە ماوەی مانگی تشرینی یەکەمدا بەرهەمهێنانی نەوتی بە نزیکەی ٦٠ هەزار بەرمیلی رۆژانە کەمکردووەتەوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزیوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٢ دۆلار و سێ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی چوار سەنت دابەزیوە.

قائیمقامیەتیی قەزای چەمچەماڵ رایگەیاند، بە بڕیاری دادوەر سەرجەم خاوەنی مۆلیدە ئەهلیەکانی قەزای چەمچەماڵ دەستگیرکران.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، هەرێم هاوکار نییە لە چارەسەرکردنی گرفتەکانی مووچە و بودجە و بەرپرسە لە دواکەوتنی موچە چونکە کێشەکانی لیستی مووچەی چارەسەر نەکردووە، هاوکات پەرلەمانتارێکی نەوەی نوێش لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت، ناردنی مووچەی مووچەخۆران لەسەر بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق وەستاوە.

بانکی ناوەندیی عێراق بۆ ئەمڕۆ بە تێكڕا زیاتر لە ٢٨٣ ملیۆن دۆلاری بە بانک و بازرگانەکان فرۆشتووە. لە ئێستاشدا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار دینار مامەڵەى پێوە دەکرێت.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزیوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧١ دۆلار و ٧٥ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی دابەزیوە.

نرخی بیتکۆین لە دوای بردنەوەی ترەمپ بۆ سەرۆکایەتی ئەمریکا پێوانەیەکی مێژووی نوێی تۆمار کرد و لە ئێستادا یەک بیتکۆین بە زیاتر لە ٨٥ هەزار دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، تاوەکو ئێستا بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی ١٠ بۆ هەرێم نەدراوە، گرفتی سەرەکیش حکومەتی کاربەڕێکەرە کە داوای ترلیۆنێک و ١٠٠ ملیار دیناری کردووە کە ئەمەش زیاتر لەو بڕەیە کە لە بودجەدا دیاریکراوە.

نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی جیهان و هەرێم لەگەڵ کرانەوەی بۆرسەی جیهانی بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ئۆنسەیەک زێڕ بە دوو هەزار و ٦٦٩ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت. لە هەرێمیش نرخی هەر مسقاڵێک شەش بۆ حەوت هەزار دینار بەرزبووەتەوە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، تاوەکو ئێستا بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی ١٠ بۆ هەرێم نەدراوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزیوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٣ دۆلار و ٥٢ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی دابەزیوە.

بانکی ناوەندیی عێراق بۆ ئەمڕۆ بە تێكڕا زیاتر لە ٢٨٦ ملیۆن دۆلاری بە بانک و بازرگانەکان فرۆشتووە. لە ئێستاشدا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار و ٣٠٠ دینار مامەڵەى پێوە دەکرێت.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا جێگیرە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٣ دۆلار و ٨٧ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی بە جێگیری ماوەتەوە.

چاوگێکی ئاگادار رایگەیاندووە، شاندی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم لە بەغدان و گفتوگۆکان لەبارەی مووچە بەردەوامن. دەشڵێت، بڕیارە لە چەند رۆژی داهاتوودا بەغدا چەردەی یەکەمی مووچە رەوانەی هەرێم بکات.

ئەمڕۆ لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم نرخى دۆلار بەرامبەر دینار جارێکى دیکە دابەزییەوە و لە ئێستادا ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار و ٦٠٠ دینار مامەڵەى پێوە دەکرێت.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەردەوامە لە دابەزین و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٣ دۆلار و ٨٧ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی زیاتر لە دۆلارێک دابەزیوە.

وردبینى لیستى مووچەى هەرێم تەواوبووە و بە راپۆرتێکیش تەیف سامى ئاگادار کراوەتەوە، کە هەرێم پابەندى بەشێکى رێنماییەکانى بەغدا نەبووە.

بۆ دووەمجار لەمساڵدا یەدەگی فیدراڵیی ئەمریکا رێژەی سوودی بانکیی کەم کردەوە، پێشبینیش دەکرێت ئەو کەمکردنەوەیە کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر ئابووریی جیهان هەبێت و راستەوخۆ گۆڕانکاریی لە نرخی زێڕدا دروست بکات.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزینی بەخۆیەوە بینی و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٥ دۆلار و ١٦ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی دابەزیوە.

بەپێی دواین لیستی مووچە کە بۆ مووچەی مانگی ١٠ رادەستی وەزارەتی دارایی عێراق کراوە، حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم داوای زیاتر لە یەک ترلیۆن و ١٠٠ ملیار دیناری کردووە بۆ مووچەی یەک مانگ.

لەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی پێنج رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێكڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٤٤٧ ملیۆن دۆلاری بە نرخی فەرمی فرۆشتووە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، هەرێم لە لیستی مووچەی مانگی ١٠ دا داوای پارەی زیاتری کردووە و وەزارەتی دارایی عێراق ئەو زیادکردنەی رەتکردووەتەوە.

چاوگێک لە هەژماری من بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەمڕۆ دەست دەکەن بە دابەشکردنی هاوکاری هاوپەیمانان بۆ لیوا هاوبەشەکان. دەشڵێت، لەرێگەی کورتە نامەوە پێشمەرگە سودمەندەکان ئاگادار دەکرێنەوە.

نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی جیهان و هەرێم دابەزینی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ئۆنسەیەک زێڕ بە دوو هەزار و ٦٥٥ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت. لە هەرێمیش بەراورد بە دوێنێ سێ تا پێنج هەزار لە نرخی هەر مسقاڵێک دابەزیوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٥ دۆلار و ٣٣ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی بەرزبووەتەوە.

ئەنجومەنی زێڕی جیهانی رایگەیاند، عێراق یەدەگی زێڕی زیادی کردووە و لە ئێستادا لە پلەی ٢٩ـیەمی وڵاتانی جیهاندایە.

نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی جیهان و هەرێم دابەزینی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ئۆنسەیەک زێڕ بە دوو هەزار و ٧٢٤ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت. لە هەرێمیش بەراورد بە دوێنێ پێنج تا حەوت هەزار لە نرخی هەر مسقاڵێک دابەزیوە.

ئەمڕۆ لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار و ٨٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە کاتی داخستنی بازاڕ لە دوێنێدا ١٠٠ بۆ ١٥٠ دینار لە نرخەکەی بەرز بووەتەوە.

وەزارەتی پێشمەرگە رایگەیاند، سبەی پێنجشەممە ٧ـی ١٠ دەست بە دابەشکردنی هاوکاری دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگی ١٠ بەسەر هێزەکانی پێشمەرگەدا دەکرێت.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزینی بەخۆیەوە بینی و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٤ دۆلار و ٥٦ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بانکی ناوەندی بۆ ئەمڕۆ بە تێکڕا زیاتر لە ٢٨٥ ملیۆن دۆلاری بە نرخی فەرمی فرۆشتووە، لە ئێستادا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار و ٥٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

وەزارەتى دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تى راگەیاند، لە دوێنێوە دەستیان کردووە بە وردبینى لە لیستى موچەى مانگی ١٠ـى هەرێم و دواى تەواوبونی وردبینیش پارەى مووچەکە دەنێرن.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا تا رادەیەک بە جێگیری ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٥ دۆلار و ١٧ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، تاوەکو تەمووزی ساڵی داهاتوو سەرجەم مامەڵە داراییەکان لە فەرمانگە حکومییەکانی عێراقدا دەبێت بە ئەلیکترۆنی و کۆتایی بە پارەدانی کاش دەهێنن.

ئەندامانی رێکخراوی ئۆپیک پڵەس بەهۆی نیگەرانییەکانیان سەبارەت بە خراپتربوونی ئاماژە ئابورییەکان و دابەزینی نرخی نەوت، زیادکردنی بەرهەمهێنانی نەوتیان بۆ مانگێکی دیکە دواخست و بڕیارە لە مانگی یەکی ساڵی ئایندە دەست بکەن بە زیادکردنى بەرهەمهێنانی نەوت.

کارگێڕیی زانیاریی وزەی ئەمریکا رایگەیاند، لە هەفتەی رابردوودا هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا بەراورد بە هەفتەی پێشووتر کەمی کردووە.

پاش رەتکردنەوەى لەسەر بوونى ژمارەیەک کەموکوڕى، حکومەتى کاربەڕێکەر رایگەیاند، دووبارە لیستی مووچەى مانگی ١٠ـیان بۆ بەغدا ناردووەتەوە، چاوگێکیش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەگەر حکومەتی کاربەڕێکەر تێبینییەکانی بەغدای لەسەر لیستی مووچە چارەسەر کردبێت ئەوا لەم هەفتەیەدا پارەی مووچە دەنێردرێت.

بانکی ناوەندیی عێراق بۆ ئەمڕۆ بە تێکڕا زیاتر لە ٢٨٢ ملیۆن دۆلاری بە شێوەی کاش و حەواڵە فرۆشتووە. لە بازاڕەکانی هەرێمیش ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە ١٥١ هەزار دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕی دراوەکان، نرخەکەی بە جێگیری ماوەتەوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا تا رادەیەک بە جێگیری ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنتیش بە ٧٣ دۆلار و ١٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بڕیارە لەگەڵ دەستپێکردنەوەى دەوامدا حکومەتى کاربەڕێکەر تێبینییەکانى بەغدا لەسەر لیستى مووچە چاک بکات و بیگەڕێنێتەوە بۆ بەغدا و وردبینى بۆ لیستەکە بکرێت و هەر لەم هەفتەیەدا بەشێکى مووچە بنێردرێت.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاندووە، سبەینێ دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی ١١ـی خانەنشینانی عێراق دەکرێت.

بانکی جیهانی رایگەیاند، بەهۆی زۆری بەرهەمهێنانەوە لە ماوەی دوو ساڵی داهاتوودا نرخی بەنزین و خۆراک دادەبەزێت تەنانەت ئەگەر ململانێکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەردەوامیش بن.

بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و ١٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە نرخی دوێنێی دابەزیوە.

وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، پابەندن بە بڕیاری کەمکردنەوەی بڕی بەرهەمهێنانی نەوت لەلایەن رێکخراوی ئۆپیکەوە. وتیشی، " لەگەڵ کەمکردنەوەی بەرهەمهێنان، هەناردەی نەوتیشمان کەم کردووەتەوە".

دواى سێ هەفتە لە دواخستن حکومەتى کاربەڕێکەر هەفتەى پێشوو لیستى مووچەى رەوانەى بەغدا کرد، بەڵام بەغدا رەتیکردەوە و ناردییەوە بۆ هەرێم و وتى لیستەکە بە رێکوپێکى ئامادە نەکراوە. هاوکات، ماوەى هەفتەیەکە حکومەتى کاربەڕێکەر لیستەکەى پاک نەکردووەتەوە و بەهۆیەوە دابەشکردنى مووچەى مانگى ١٠ دواکەوتووە.

لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی پێنج رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٣٩٦ ملیۆن دۆلاری بە نرخی فەرمی بە بانک و بازرگانەکان فرۆشتووە.

بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٢٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە نرخی دوێنێی بەرزبووەتەوە.

پەیامنێری ئێن ئاڕ تی رایگەیاند، حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم لەپلانیدایە رۆژی دووشەممەی هەفتەی داهاتوو لیستی مووچە بە چاککراوی بنێرێتەوە بۆ بەغدا، هەر ئەوەش هۆکارە بۆ زیاتر دواکەوتنی ناردنی مووچەی مانگی ١٠ لە بەغداوە.

ئەمڕۆ پێنجشەممە، بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و دوو سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، ئەگەرچی ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە، بەڵام ئەمڕۆ نرخەکەی دوو دۆلار بەرزبووەتەوە.

پارێزگارى بانکیى ناوەندیى عێراق رایگەیاند، عێراق خاوەنی زیاتر لە ١٠٠ ملیار دۆلاری یەدەگە و هیچ کێشەیەکی نەختینەیی نییە. وتیشی، پلانیان هەیە لە کۆتایی ئەمساڵ کاری بانکە حکومییەکان رێکبخەنەوە.

سندوقی دراوی نێودەوڵەتی رایگەیاند، لە ساڵی داهاتوودا گەشەی ئابووری عێراق بەڕێژەی ٤٪ زیاد دەکات.

دواى دوو مانگی بەردەوام لە بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار، هاتنى چەردەیەکی دۆلاری کاش لە ئەمریکاوە و رێکارەکانى بانکی ناوەندیی عێراق، نرخی دۆلاری دابەزاندووە، شارەزایەکی دراوە بیانییەکانیش بە ئێن ئاڕ تی ڕاگەیاند، چاوەڕوان دەکرێت نرخی ١٠٠ دۆلار بۆ خوار ١٥٠ هەزار دینار دابەزێت.

لەکاتی داخستنی بازاڕی دراوەکانی هەرێم، ١٠٠ دۆلار بە ١٥٠ هەزار دینار مامەڵەی پێوە کرا، بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕ لەمڕۆدا ٥٠٠ دینار لە نرخەکەی دابەزیوە.

ئەندامێکی لیژنەی نەوت و غاز لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، پلانیان هەیە بۆ بەرزکردنەوەی وەبەرهێنانی غازی ناوخۆیی و کەمکردنەوەی هاوردەکردن.

ئەمڕۆ چوارشەممە، بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٥٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، ئەگەرچی ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە، بەڵام ئەمڕۆ نرخەکەی نەگۆڕاوە.

وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم رایگەیاند، پرسی دابەشکردن و سەرپەرشتیکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە دەسەڵات و تایبەتمەندی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستانە.

ئەندامێکی لیژنەی نەوت و غاز لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، هەرێمی كوردستان یەك بەرمیل نەوتی رادەستی عێراق نەكردووە، وتیشی حكومەتی هەرێم یاخیبووە و پێداگرە لەسەر فرۆشتنی نەوت بە قاچاغ.

ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە، ئەمڕۆ سێشەممە، بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٥٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ زیاتر لە یەک دۆلار لە نرخەکەی دابەزیوە، لەکاتێکدا دوێنێش چوار دۆلار دابەزیبوو.

ڕێکخراوی خۆراک و کشتوکاڵی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند، نزیکەی ٢٨٢ ملیۆن برسی لە جیهاندا هەیە جەنگ و ئابووری و گۆڕانی کەشوهەواش دیارترین هۆکارەکانی برسێتین.

بەبانکیکردنى موچەی هەرێم لەرێگەى بانکە عێراقییەکانەوە کۆتایی بە چەندین گرفتى مووچەخۆران دەهێنێت و تادێت باس و خواسى بەبانکیکردنى مووچەى هەرێم زیاد دەبێت کە لە بنەرەتدا پرۆژەى جوڵانەوەى نەوەى نوێ بوو.

سەرۆکی ئەنجومەنی هاوکاریی عێراق – چین رایگەیاند، پێشبینی دەکرێت ئەمساڵ قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی نێوان چین و عێراق ئاستى ساڵی رابردوو تێپەڕێنێت و بگاتە نزیکەى ٦٠ ملیار دۆلار.

هەرچەندە بڕیاربوو دوێنێ شاندێکی وەزارەتی دارایی حکومەتى کاربەڕێکەرى هەرێم بچێتە بەغدا و لیستی مووچەی مانگی ١٠ رادەستى وەزارەتی دارایی عێراق بکات، بەڵام سەردانەکە دواخرا بۆ ئەمڕۆ دووشەممە و چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ شاندەکە سەردانی بەغدا بکەن.

دۆلار باری کەوتووەتە لێژی و تادێت بەهاکەی بەرامبەر دینار زیاتر دادەبەزێت، حکومەتی عێراقیش رێکاری نوێی بۆ دابەزاندنی دراوەکەی ئەمریکا گرتووەتەبەر، هاوکات لە هەردوو فڕۆکەخانەی هەولێر و سلێمانیش بانکی تی بی ئای دەستیکرد بە پێدانی دۆلار بە نرخی فەرمی.

پەیامنێری ئێن ئاڕ تی رایگەیاند، هەرچەندە بڕیاربوو ئەمڕۆ شاندێکی وەزارەتی دارایی حکومەتى کاربەڕێکەرى هەرێم بچێتە بەغدا و لیستی مووچەی مانگی ١٠ رادەستى وەزارەتی دارایی عێراق بکات، بەڵام بەپێى زانیارییەکان سەردانەکە دواخراوە بۆ سبەی دووشەممە.

بەپێی داتاکانی کارگێڕیی زانیاریی وزەی ئەمریکا، لە هەفتەی رابردوودا هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا زیادی کردووە و بە تێکڕا ٢٣٧ هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا هەناردە کراوە.

دوای هەواڵێکی ئێن ئاڕ تی لەبارەی دواخستنی وادەی دابەشکردنی مووچەی مامۆستایانی گرێبەست؛ وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، سبەی دووشەممە مووچەی مانگی نۆی مامۆستایانی گرێبەست دابەش دەکرێت.

لە کاتی داخستنی بازاڕی دراوەکان لە هەرێم، نرخی دۆلار دابەزینی بەخۆیەوە بینی و ١٠٠ دۆلار بە ١٥١ هەزار دینار مامەڵەی پێوە کرا.

پەیامنێری ئێن ئاڕ تی باسی لەوەکرد، بڕیارە ئەمڕۆ شاندێکی وەزارەتی دارایی هەرێم لیسی مووچە ببات بۆ بەغدا.

ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە، بەڵام ئەمڕۆ نرخەکەی جێگیرە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٦ دۆلار و پێنج سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

جارێکی دیکە بە بڕیاری وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەر دابەشکردنی مووچەی مامۆستایانی گرێبەست دواخرا. نوێنەرێکی مامۆستایانی وانەبێژیش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بڕیاربوو سبەی دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی نۆ بکرێت بەڵام بە بڕیارێک دواخراوە بۆ کاتێکی نادیار.

چاوگێک لە وەزارەتى دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تى راگەیاند، حکومەتى کاربەڕێکەر ئاگادارى کردوون لەوەی کە لیستی مووچەی مانگی ١٠ـی مووچەخۆرانیان ئامادە کردووە و لەم رۆژانەدا دەینێرن.

بانکی بازرگانیی عێراق رایگەیاند، بە مەبەستی فرۆشتنی دۆلار بە نرخی فەرمی بە گەشتیاران لقی نوێیان لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر و سلێمانی کردووەتەوە و لە سبەینێوە دەست بە فرۆشتنی دۆلار دەکەن بەو توێژە.

نرخی دۆلار لە بازاڕەکانی هەرێم بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕ هەزار دینار دابەزی و ١٠٠ دۆلار بە ١٥١ هەزار و ٦٠٠ دینارە.

ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە، بەڵام ئەمڕۆ نرخی یەک بەرمیل نەوت بەراورد بە دوێنێ یەک دۆلار و ٩٥ سەنت بەرزبووەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٦ دۆلار و پێنج سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

لەسەر ئاستی هەفتانە فرۆشی بانکی ناوەندی زیادی کردووە و لەم هەفتەیەدا بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٣٣٨ ملیۆن دۆلار بە بانک و بازرگانەکان فرۆشراوە.

نرخى زێڕ لە بازاڕەکانی جیهاندا دابەزی، بەجۆرێک هەر ئۆنسەیەک بە دوو هەزار و ٧٢٨ دۆلار مامەڵەی پێوەکرا، بەڵام لە هەرێم بەردەوامە لە بەرزبوونەو و بەراورد بە دوێنێ هەر مسقاڵێک دوو هەزاری چووەتە سەر.

بەهۆی شەڕ و ئاڵۆزییەکان لە بەشێک لە ناوچە جیاوازەکانی جیهان، سندوقی دراوی نێودەوڵەتی، پێشبینیەکانی بۆ گەشەی ئابووری جیهان کەمکردەوە.بەشێوەیەک، لەو رێژە گەشەکردنەی لە مانگی تەموز ئەنجامی داوە، سفر و پۆینت یەک کەمی کردووە.

ماوەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا لە دابەزیندایە لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٥٥ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ یەک دۆلار و پێنج سەنت دابەزیوە.

وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تى راگەیاند، چاوەڕوانى هەرێمن لیستى مووچەی مانگی ١٠ـی بۆ بنێرێت، بەگوێرەى زانیارییەکانیش بڕیارە هەفتەى داهاتوو حکومەتى کاربەڕێکەر لیستەکە رەوانە بکات.

نوێنەرێکی مامۆستایانی گرێبەست بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لەدوای تەواوبوونی چەکی سەرجەم مامۆستایان لە هەر پەروەردەیەک، رۆژی یەکشەممەی هەفتەی داهاتوو ٢٧ـی مانگ مووچەی مانگی نۆی مامۆستایانی گرێبەست دابەش دەکرێت.

وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، لە مانگی رابردوودا زیاتر لە ٩٩ ملیۆن بەرمیل نەوت لەڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە هەناردە کردووە.

وتەبێژی وەزارەتی کاری عێراق رایگەیاند، وەزارەتەکە پێدانی قەرزی بچووک فراوانتر دەکات بەجۆرێک قەرزەکە چینی نوێ دەگرێتەوە و یەکێک لەو چینانە کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەتن.

پشکەکانی کۆمپانیای تێسلای ئەمریکی بۆ بەرهەمهێنانی ئۆتۆمبێلی کارەبایی ١٢٪ زیادی کردووە و لە ئێستادا بەهای کۆمپانیاکە لە بازاڕدا ٨٠ ملیار دۆلارە.

ماوەی زیاتر لە هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند هەفتەی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە یان گۆڕانکارییەکی کەمی تێدا روودەدات، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٥ دۆلار و ٨٥ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ پێنج سەنت دابەزیوە.

لە عێراق تەمویلی مووچەی مانگی ١٠ی دەستپێکرد، بەڵام لە هەرێم دوای دوو هەفتە هێشتا لیستی موچەی مانگی ١٠ نەگەشتۆتە بەغدا. پەرلەمانتارێکی عێراقیش دەڵێت، وەڵام نەدانەوەی داواکاریییەکانی بەغدا لەلایەن هەرێمەوە دەبێتە هۆی دروستبوونی کێشەی یاسایی.

وەزیری دەرەوەی عێراق رایگەیاند، لە سەرەتای ساڵی نوێوە، عێراق لە هاوردەکردنی نەوت بۆ وڵاتانی ئەوروپا و بەتایبەت چیک، دەبێتە جێگرەوەی رووسیا.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، هەرچەندە بڕیار بوو ئەمڕۆ مووچەی مانگی ٩ـی مامۆستایانی گرێبەست دابەش بکرێت، بەڵام تا ئێستا لە سلێمانی و سنووری ئیدارەی سۆران و کفری مووچەی ئەو مامۆستایانە دابەش نەکراوە و پێیان وتراوە مووچەی ئێوە نەهاتووە.

وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، حکومەتی عێراق دەستی کردووە بە پارەدارکردنی وەزارەتەکانی بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ١٠. دەشڵێت، چاوەڕوانی لیستی مووچەی هەرێمن تاوەکو دەست بە ناردنی پارە بکەن.

ئەمڕۆ ٢٢ی ١٠ی ٢٠٢٤، بڕیارە مووچەی مانگی رابردووی ١١ شوێن و وەزارەت دابەشبکرێت.

ماوەی زیاتر لە هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند هەفتەی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە یان گۆڕانکارییەکی کەمی تێدا روودەدات، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و ٩٦ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

دوای ئەوەی بۆ ماوەی چەند رۆژێک دۆلار لە خانەی ١٥٣ هەزار دیناردا مابووەوە، ئەمڕۆ نرخی دۆلار لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم دابەزینی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ١٠٠ دۆلار بە ١٥٢ هەزار و ٦٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

سەرەڕای ئەوەی ئەمڕۆ دووشەممە کرایە پشووی فەرمی، بەڵام دابەسکردنی مووچە بەردەوامە و مووچەی ١٢ وەزارەت و دەستە دابەشدەکرێت.

ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە یان گۆڕانکارییەکی کەمی تێدا روودەدات، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و ٤٦ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بەپێی داتاکانی کارگێڕی زانیاری وزەی ئەمریکا، لە هەفتەی رابردوودا بە تێکڕا زیاتر لە پێنج ملیۆن بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا هەناردەی ئەمریکا کراوە، هەناردەی نەوت لە عێراقەوە کەمی کردووە.

راوێژکارێکی سودانی رایگەیاند، پشکی عێراق لە سندوقی دراوی نێودەوڵەتی زیادی کردووە و لە ئێستادا خاوەنی نزیکەی ١٥٠ تۆن یەدەگی زێڕە.

ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە یان گۆڕانکارییەکی کەمی تێدا روودەدات، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٣ دۆلار و ٦٣ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

لەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی پێنج رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٣١٧ ملیۆن دۆلار بە نرخی فەرمی بانکەکە بە بانک و بازرگانەکان فرۆشراوە.

لە بازاڕەکانی هەرێم و بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو، نرخی زێڕ بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە و هەر مسقاڵێک لەو کانزا زەردە بەراورد بە دوێنێ پێنج بۆ شەش هەزار دینار بەرز بووەتەوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٦٨ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

ئەمڕۆ لەکاتی داخستنی بازاڕی دراوەکانی هەرێم، ١٠٠ دۆلار بە ١٥٣ هەزار و ٤٠٠ دینار مامەڵەی پێوە کرا، بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕ لەمڕۆدا نرخەکەی دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە.

لە بازاڕەکانی هەرێم و بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو، نرخی زێڕ بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە و هەر مسقاڵێک لەو کانزا زەردە شەش بۆ حەوت هەزار دینار بەرز بووەتەوە.

نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەراورد بە چەند رۆژی رابردوو کەمێک بە جێگیری ماوەتەوە، لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٥٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

وەزارەتى دارایی هەرێم رایگەیاند سبەى خشتەى موچەى مانگی نۆ بڵاودەکرێتەوە، ئەوەش دوای ئەوەی دوو هەفتەیە بەغدا پارەی بۆ مووچەی مانگی نۆ ناردووە و پارتی و یەکێتی دەستیان بەسەردا گرتووە.

بەگوێرەی زانیارییەکانی پەیامنێری ئێن ئاڕ تی، پارە بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی نۆ ئامادەیە و هیچ پارەیەکی دیکە بۆ هەرێم نایەت و بانکەکانیش ئامادەییان دەربڕیوە بۆ دابەشکردنی مووچە، بەڵام حکومەتی کاربەڕێکەر جارێ نایەوێت لیستی مووچە بڵاوبکاتەوە و دەیەوێت بیکاتە کاتی هەڵبژاردنەوە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی دوو هەفتە بەر لە ئێستای ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و ناجێگیری دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

دوای ئەوەی لە ماوەی رابردوودا نرخی دۆلار بەشێوەیەکی بەرچاو بەرزبووەوە و گەیشتە خانەی ١٥٥ هەزار و ١٥٦ هەزار دینار، لە ئێستادا نرخەکەی دابەزیوەتەوە و لە خانەی ١٥٣ هەزار دیناردایە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی دوو هەفتە بەر لە ئێستای ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و ناجێگیری دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، شاندێکی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان لە بەغدا و لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق کۆبوونەتەوە و داوای ٢٥٠ ملیار دیناری دیکەیان کردووە بۆ مووچەی مانگی نۆ.

ئەو خانەنشینانە باس لەوەدەکەن، پارتی و یەکێتی سەرقاڵـیان دەکەن بە چەندین کێشەی دیکەوە بۆی خەڵک هۆشیار نەبێتەوە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی دوو هەفتە بەر لە ئێستای ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و ناجێگیری دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

وەزیری دارایی عێراق رایگەیاند، لەدوای بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵی بۆ پێدانی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم، حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم پابەندی رادەستکردنی هیچ داهاتێکی نەوتی نەبووە بە بەغدا.

بەراورد بە هەفتەی رابردوو، ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە دیناری عێراقی نزیکەی چوار هەزار دینار لە نرخەکەی دابەزیوە.

دوای هەفتەیەک لە دابەشکردنی مووچە، هێشتا بەشێکی خانەنشینان و خاوەنپێداویستی تایبەت مووچەیان وەرنەگرتووە و ئەمڕۆ جارێکی دیکە لە هەڵەبجە کێشە بۆ مووچەی خانەنشینان دروست بوو.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی دوو هەفتە بەر لە ئێستای ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و ناجێگیری دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

چاوگێکی ئاگادار بە ئاژانسێکی عێراقی راگەیاند، سبەی یەکشەممە، بەغدا بڕێکی دیکە پارە بۆ مووچەی مانگی نۆی فەرمانبەرانی هەرێم دەنێرێت. دەشڵێت، بە ئەگەری زۆرەوە رۆژی سێشەممەی داهاتوو دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی نۆ دەکرێت.

بەرپرسێکی باڵای حکومەتی کاربەڕێکەر دانی بەوەدانا کە ٩٥٥ ملیار دینار زیاتر پارەیان لەبەردەستە بەڵام تا ئێستا خشتەی مووچەی مانگی نۆیان رانەگەیاندووە.

ماوەی ٤٣ ساڵە هاوڵاتیانی ویلایەتی ئەلاسکەی ئەمریکا، لە رێگەی سندوقێکی هەمیشەییەوە بوونەتە هاوبەشی داهاتی فرۆشتنی نەوت و ساڵانە بڕێک پارە وەردەگرن، بۆ ئەمساڵیش هەر هاوڵاتییەک زیاتر لە هەزار و ٧٠٠ دۆلاری داهاتی فرۆشی نەوتی ویلایەتەکە وەردەگرێت، لە هەرێمی کوردستانیش ١٠ ساڵ لەمەوبەر بەڵێنی ئەوە بە هاوڵاتیان درا کە دەکرێنە هاوبەشی داهاتی نەوت، بەڵام کورد وتەنی، قازانج سەری مایەی خوارد.

١٢ی ١٠یە و ئەمڕۆ دوای دوو مانگ لە دواکەوتنی، چوار رۆژ بەسەر وادەی تەواوبوونی دابەشکردنی مووچەی مانگی هەشتدا تێپەڕیوە، بەڵام جارێکی دیکە بە خانەنشینانی هێزەکانی ٧٠ وترا، مووچە نییە و بگەڕێنەوە ماڵەوە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی دوو هەفتە بەر لە ئێستای ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و ناجێگیری دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

لەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی پێنج رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٣٠٩ ملیۆن دۆلاری بە نرخی فەرمی بە بانک و بازرگانەکان فرۆشراوە، بەراورد بە هەفتەی رابردوودا رێژەکە زیادی کردووە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

یەدەگی زێڕی عێراق لە ماوەی دوومانگی رابردوودا چوار تۆن زیادی کردووە و لە ئێستادا یەدەگی زێڕی عێراق گەیشتووەتە زیاتر لە ١٥٢ تۆن.

وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، تەواوی مووچەی مانگی نۆی هەرێمیان ناردووە، بەڵام هەرێم داوای ٢٥٠ ملیار دیناری زیادە دەکات.

وەزارەتی بازرگانیی عێراق رایگەیاند، لە دوو هەفتەی داهاتوودا سێ بازاڕی ناوەندی لە بەغدا دەکرێنەوە و نرخی خۆراک و شتومەکەکان تیایاندا ٢٠٪ کەمترە بەراورد بە نرخی بازاڕ بەتایبەت نرخی مریشک و گۆشتی سوور و ماسی.

نوێنەری مامۆستایانی گرێبەست بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بڕیار بوو چوارشەممە مووچە وەربگرن، بەڵام تائێستا مووچەیان وەرنەگرتووە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

کۆمپانیای تۆتاڵ ئێنەرجیزی فەرەنسی بۆ بەرهەمهێنانی نەوت و غاز ئامانجی بەرهەمهێنانی ئەو دوو بەرهەمە سروشتییەی بۆ ٣٪ـی ساڵانە بەرزکردەوە و رایگەیاند، زیادکردنی بەرهەم تا ساڵی ٢٠٢٨ بەردەوام دەبێت.

بانکی ناوەندیی عێراق بۆ ئەمڕۆ بە تێكڕا زیاتر لە ٢٦٢ ملیۆن دۆلاری بە شێوەی کاش و حەواڵەی دەرەکی فرۆشتووە و لە ئێستادا لە بازاڕەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٣ هەزار و ٢٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بە زیادەوە مووچەی مانگی نۆمان ناردووە بۆ هەرێم. چاوگێکیش دەڵێت، حکومەتی کاربەڕێکەر داوای پارەی زیاتری لە بەغدا کردووە بۆ مووچەی مانگی نۆ.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە ناجێگیرە و رۆژانە گۆڕانی نرخەکەی لەنێوان دوو بۆ سێ دۆلاردایە.

ئەنجومەنی زێڕی جیهانی رایگەیاند، لە مانگی رابردوودا یەدەگی زێڕی عێراق زیاتر لە ١٥٢ تۆن بووە و لە ریزبەندی ٢٩ـیەمین وڵاتانی جیهان بووە کە خاوەنی زۆرترین یەدەگی زێڕن.

بەگوێرەی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، ئەمڕۆش بەشێک لە خانەنشینانی هێزەکانی ٧٠ و ٨٠ مووچەیان وەرنەگرتووە و پێیان وتراوە ئەمڕۆ پارە لە بانکدا نەماوە و مووچە وەرناگرن.

ماوەی چەند رۆژێکە نرخی دۆلار بەرامبەر بە دیناری عێراقی بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە و لە چەند رۆژی رابردووشدا نرخەکەی گەیشتە خانەی ١٥٤ هەزار و ١٥٥ هەزار دینار، بەڵام لە ئێوارەی دوێنێوە نرخەکەی بۆ خانەی ١٥٣ هەزار دینار دابەزیوە.

بانکی ناوەندی روسیا رایگەیاند، لە مانگی رابردوودا یەدەگی زێری وڵاتەکە ٥.٨٪ زیادی کردووە کە بە ١٩٩.٨ ملیار دۆلار مەزەندە دەکرێت و وڵاتەکەی خاوەنی پێنجەم بەهێزترین یەدەگی زێڕە لە جیهاندا.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە لە بەرزیدا ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٩ دۆلار و ٦٧ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئێوارەی ئەمڕۆ بڕی ٣٣٠ ملیار دیناریان خستووەتە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم.

چاوگێک لە رێکخراوی ئۆپیک بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاند، رێکخراوەکە ساڵانێکە کاردەکات بۆ هاوسەنگ راگرتنی نرخی نەوت و ئەگەر هەناردەکردنی نەوتی ئێران یان هەر وڵاتێکی دیکەش بوەستێت دەتوانن قەرەبووی بکەنەوە.

کارگێڕیی زانیاریی وزەی ئەمریکا رایگەیاند، لە ماوەی حەوت مانگی ئەمساڵدا، عێراق زیاتر لە ٥٤ ملیۆن بەرمیل نەوتی خاوی رەوانەی ئەمریكا كردووە.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، سبەینێ هاوکاری هاوپەیمانان بۆ مانگی نۆ بەسەر چەند لیوایەکدا دابەشدەکرێت.

ماوەی چەند رۆژێکە نرخی دۆلار بەرامبەر بە دیناری عێراقی بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە و لە ئێستاشدا لە خانەی ١٥٤ هەزار و ١٥٥ هەزار دیناردا مەمەڵەی پێوەدەکرێت.

سبەینێ دابەشكردنی مووچەی مانگی هەشتی مووچەخۆرانی هەرێم كۆتایی دێت، چاوەڕوان دەکرێت دوای دابەشكردنی مووچەی مانگی هەشت، دەست بە دابەشكردنی مووچەی مانگی نۆ بكرێت.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە لە بەرزیدا ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٧ دۆلار و ٧٩ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بانکی ناوەندی عێراق رایگەیاند، هیچ تۆمارێکی "هەژماری من" لە بانکەکەیان نەکراوەتەوە، دەشڵێت دەبێت موچەی موچەخۆرانی هەرێم لەو بانکانەوە بەبانکیبکرێت کە سەر بە حکومەتی عێراقن.

وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بڕیاری خەرجکردنی ٣٣٠ ملیاری تەواوکاریی مووچەی مانگی نۆی هێزە ئەمنییەکانی هەرێمیان داوە.

لە ئێستادا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٤ هەزار و ٤٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە کاتی داخستنی بازاڕ لە دوێنێدا ٣٠٠ دینار لە نرخەکەی بەرز بووەتەوە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە لە بەرزیدا ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٨ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

چاوگێک لە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، وەزارەتی دارایی لەم هەفتەیەدا رێکارەکانی وردبینی لە لیستی مووچەی مانگی نۆی مووچەخۆرانی هەرێم تەواو دەکات و پارەی تەواوی مووچەی مانگی نۆ رەوانەی هەرێم دەکەن.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە تا دێت بەرز دەبێتەوە بەراورد بە دوێنێ نرخی یەک بەرمیل نەوتی خاوی برێنت زیاتر لە سێ دۆلار بەرز بووەتەوە و بەرمیلێک بە ٧٨ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

لەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی چوار رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار و ٣٦ ملیۆن دۆلاری فرۆشتووە، بەراورد بە هەفتەی رابردوو رێژەکە کەمی کردووە.

ئەمڕۆ خانەنشینان لە دۆخێکی سەختدا مووچەی مانگی هەشتیان وەرگرت و بەگوێرەی زانیارییەکان لە هەڵەبجە کێشە بۆ دابەشکردنی مووچەی خانەنشینی هێزەکانی ٧٠ و ٨٠ دروست بووە.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە تا دێت بەرز دەبێتەوە بەراورد بە دوێنێ نرخی یەک بەرمیل نەوتی خاوی برێنت دوو دۆلار و ٧٩ سەنت بەرز بووەتەوە و بەرمیلێک بە ٧٧ دۆلار و ٥٢ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

دوای فشارەکان حکومەتى کاربەڕێکەر خشتەى مووچەى مانگی هەشتى بڵاوکردەوە، وەک پێشتر ئێن ئاڕ تى ئاشکرایکرد، وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند کە دوو هەفتە لەمەوبەر پارەی مووچەیان رەوانەی هەرێم کردووە و پارەی تەواوکاریی مووچەی شەش مانگی رابردووشیان بۆ هەرێم ناردووە.

بانکی نێودەوڵەتی رایگەیاند، عێراق گۆڕانکارییەکی گەورە بەخۆیەوە بینیوە لە باشترکردنی ژینگەی بازرگانی و خزمەتگوزارییە گشتییەکان، ئەمەش وایکردووە لەسەر ئاستی جیهانی بتوانێت ڕکابەری بکات.

پارێزگاری بانکی ناوەندی رایگەیاند، بۆ یەکەمجار و بەگوێرەی میکانیزمێکی نوێ لەمەودوا حەواڵەی دەرەکی لە عێراقەوە بۆ بانکەکانی تورکیا لەبری دۆلار بە دراوی یۆرۆ ئەنجام دەدرێت. دەشڵێت، "ئەم هەنگاوە پڕۆسەی حەواڵە بۆ بانکەکانی تورکیا خێراتر و ئاسانتر دەکات".

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دوو هەفتە پێش ئێستا پارەی مووچەیان رەوانەی هەرێم کردووە. بە گوێرەی زانیارییەکانیش، دواخستنی دابەشکردنی مووچە لەلایەن بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانییەوە بە ئەنقەست بووە.

نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی هەرێم دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە و بەروارد بە دوێنێ، نرخی هەر مسقاڵێک نزیکەی پێنج هەزار دینار دابەزیوە.

وەزارەتی بەرگریی رووسیا رایگەیاند،شەوی رابردوو لە چەند ناوچەیەکی جیاواز توانیویانە ١١٣ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئۆکرانیا تێکبشکێنن.

دوای هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، لە ئێستاشدا نرخی ئەو زێڕە رەشە تا رادەیەک بە جێگیری ماوەتەوە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٧٣ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، ئەوەش بەراورد بە پێش ئەنجامدانی هێرشەکە، سێ دۆلار لە نرخەکەی بەرز بووەتەوە.

وەزارەتی دارایی هەرێم رایگەیاند، رۆژی هەینی دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی ئاب دەکەن و هەفتەی داهاتووش مووچەی مانگی ئەیلول دابەش دەکەن. ئەوەش دوای ئەوەی دوێنێ سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە زاری سودانییەوە رایگەیاند کە لەم دوو رۆژەدا موچە دەدرێت.

ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری دوو چاوگی نێو رێکخراوی ئۆپیک پڵەسەوە بڵاوی کردەوە، رێکخراوەکە دەیەوێت بەردەوام بێت لە سیاسەتی کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت تا کۆتایی ئەمساڵ.

لە ئێستادا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٤ هەزار و ٢٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە چەند کاتژمێری رابردوو نرخەکەی بەرزتر بووەتەوە.

لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، سەرەتای مانگی داهاتوو دەست بە گفتوگۆ دەکەن لەسەر خشتەكانی بودجەی ساڵی ٢٠٢٥. ئەندامێکی لیژنەکەش دەڵێت، "مووچەی مووچەخۆران تا کۆتایی ئەمساڵ زامن کراوە".

وەزیری دارایی عێراق رایگەیاند، تەواوی مووچەی مانگی هەشتیان بۆ هەرێم نارد و مووچەی مانگی نۆش دەنێرن.

لە ئێستادا نرخی دۆلار لە بازاڕەکانی عێراق و هەرێم بەشێوەیەکی بەرچاو بەرزبووەتەوە و ١٠٠ دۆلار لە سەروو ١٥٣ هەزار دینارەوە مامەڵەی پێوەدەکرێت.

بەهۆی گرژییەکانی دوێنێی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نرخی نەوت بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٨٤ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە دوێنێ سێ دۆلار لە نرخەکەی بەرز بووەتەوە.

شارەزایەکی بواری ئاڵوگۆڕی دراوەکان بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەو بەرزبوونەوەیەی نرخی دۆلار کە لە ئێستادا و لە چەند شوێنێک روویداوە فەرمی نییە و هیچ هۆکارێک نییە کە نرخی ١٠٠ دۆلار بگاتە ١٥٦ هەزار دینار.

کۆمپانیای نەوتی نیشتیمانی لە کۆریای باشوور رایگەیاند، لە مانگی ئابی رابردوودا نزیکەی نۆ ملیۆن بەرمیل نەوت لە عێراقەوە هەناردە کراوە و بەوەش بووە بە پێنجەم گەورەترین هەناردەکاری نەوت بۆ کۆریای باشوور.

بانکی ناوەندی لە فرۆشتنی ئەمڕۆدا زیاتر لە ٢٥٠ ملیۆن دۆلاری خستووەتە بازاڕەوە و لە بازاڕەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥٢ هەزار دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بەهۆی ئەو گرژیانەی لەماوەی رابردوودا لیبیای گرتەوە و ئێستاش رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گرتووەتەوە، ماوەی چەند رۆژێکە نرخی نەوت بەردەوامە لە دابەزین و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٧٩ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

دوای ئەوەی ئەمڕۆ لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم نرخی ١٠٠ دۆلار بۆ ١٥١ هەزار و ٨٥٠ دینار بەرز بووەوە، لە ئێستادا نرخەکەی رووی لە دابەزین کردووە.

نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی هەرێم لە بەرزترین ئاستیدایە و لە ئێستادا مسقاڵێک لەو کانزا زەردە بەراورد بە هەفتەی رابردوو، زیاتر لە ١٠ هەزار دینار لە نرخەکەی بەرز بووەتەوە.

بەهۆی ئەو گرژیانەی لەماوەی رابردوودا لیبیای گرتەوە و ئێستاش رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گرتووەتەوە، ماوەی چەند رۆژێکە نرخی نەوت بەردەوامە لە دابەزین و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٢ دۆلار و ٣٥ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت.

چاوگێکی ئاگادار بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، گومان دەکرێت ئەو پارەی بۆ مووچەی مانگی هەشت نێدراوە، بۆ مەبەستی دیکە خەرج کرابێت. ئەندامێکی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراقیش رایگەیاند، چارەسەرنەکردنی کێشەکانی لیستی مووچە کێشەی دیکە دروست دەکات.

کارگێڕیی زانیاریی وزەی ئەمریکا رایگەیاند، لە ماوەی هەفتەی رابردوودا بە تێکڕا زیاتر لە پێنج ملیۆن بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا هەناردەی ئەمریکا کراوە و هەناردەی نەوتی عێراقیش بۆ وڵاتەکە زیادی کردووە.

فرۆشی ئەمڕۆ بانکی ناوەندی زیاتر لە ٢٥٨ ملیۆن دۆلار بووە و لە ئێستاشدا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٥١ هەزار و ٦٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

سەرەڕای ئەوەی حکومەتی کاربەڕێکەر داهاتی ناوخۆ و زیاتر لە ترلیۆنێک دیناری بەغدای لەبەردەستدایە، بەڵام هێشتا لیستی مووچەی مانگی هەشتی مووچەخۆرانی رانەگەیاندووە.

ماوەی چەند رۆژێکە نرخی نەوت بەردەوامە لە دابەزین و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٩٨ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی لە نزمیدا جێگیرە.

پێشهاتە سیاسیی و ئەمنییەکان بەهای دۆلاری لە بەرزیدا هێشتووەتەوە، حکومەتی عێراقیش بۆ بەرزکردنەوەى بەهای دراوەکەی لە هەوڵی جێبەجێکردنی ئەو بڕیارانەدایە کە لە دوو ساڵی رابردوودا داویەتی بۆ دابەزاندنی بەهای دۆلار.

چاوگێک بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بەغدا ئەم هەفتەیە پارەی دیکە بۆ مووچە دەنێرێت و دەبێت هەرێمیش لە بەرامبەردا نیوەی داهاتی ناوخۆ رادەست بکات. وەزارەتی دارایی عێراقیش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، " لەسەر کێشەی مووچە، شاندێک رەوانەی هەرێم دەکەینەوە".

بانکی رافیدەین، پێدانی قەرزی خانووبەرەی بە هاوڵاتیان و مووچەخۆران بە بەهای ١٥٠ ملیۆن دینار راگەیاند، لەگەڵ کەمکردنەوەی رێژەی سوود.

راوێژکاری ئابووریی سەرۆک وەزیرانی عێراق راگەیاند، داهاتی گشتیی عێراق لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵ بەراورد بە ساڵی رابردوو زیادی کردووە و گەیشتووەتە زیاتر لە ٥٨ ترلیۆن دینار.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراقەوە بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بەغدا مەرجی هەیە بۆ ناردنی تەواوکاریی مووچەی مانگی هەشت و داوا دەکات هەرێم داهاتی ناوخۆی رادەست بکات.

ئاژانسێکی عێراقی بڵاویکردەوە، سبەی بەغدا پارەی تەواوکاری بۆ مووچەی مانگی هەشتی هەرێم رەوانە دەکات، چاوگێکیش لە وەزارەتى دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تى راگەیاند، بەغدا پارە رەوانە دەکات بە مەرجى رادەستکردنى داهاتى ناوخۆ.

نرخی نەوت بەردەوامە لە دابەزین و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٩٨ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و لەم هەفتەیەکدا ٤.٦٪ـی نرخەکەی دابەزیوە.

لە ماوەی چوار هەفتەدا و لە ١ تا ٢٦ـی ئەیلول، بانکی ناوەندیی عێراق نزیکەی پێنج ملیار دۆلاری بەشێوەی کاش و حەواڵەی دەرەکی فرۆشتووە.

ئاژانسێکی عێراقی بڵاویکردووەتەوە، سەرەتای هەفتەی داهاتوو بەغدا پارەی تەواوکاری بۆ مووچەی مانگی هەشتی مووچەخۆرانی هەرێم دەنێرێت و دەست بە دابەشکردنی مووچە دەکرێت.

دوای هەواڵەکەی ئێن ئاڕ تی سەبارەت بە دواخستنی مووچە لەلایەن یەکێتی و پارتییەوە، حکومەتی کاربەڕێکەر لەڕێگەی وەزارەتی داراییەوە روونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە و زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی پشتڕاست کردەوە و دەڵێت، مووچە دابەش ناکەن، تا پارەی دیکە لە بەغداوە دێت.

فرۆشی بانکی ناوەندی لەم هەفتەیەدا زیاتر لە یەک ملیار و ٢٦٩ ملیۆن دۆلار بووە، هاوکات بەراورد بە هەفتەی رابردوو رێژەی فرۆشی کاش کەمی کردووە.

وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، بەپێی داتاکانی کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوتی عێراقەوە (سۆمۆ)، تێکڕای هەناردەی نەوتی عێراق لە ماوەی مانگی ئابی رابردوودا زیاتر لە ١٠٥ ملیۆن بەرمیل بووە.

جێگری وەزیری نەوتی روسیا رایگەیاند، وڵاتەکەی پێشبینی دەکات تا ساڵی ٢٠٥٠ خواست لەسەر نەوت زیاد بکات و ئامادەیە ئەو زیادەیە بۆ بازاڕەکان دابین بکات.

بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازاڕی دراوەکان، نرخی دۆلار لە بازاڕەکانی هەرێم دابەزینی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ١٠٠ دۆلار بە ١٥١ هەزار و ٤٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

دوای ئەوەی دوێنێ شاندی لیژنەی دارایی عێراق لەگەڵ بەرپرسانی هەرێم کۆبوونەوە، داوایەکی جدییان لە بەرپرسانی حکومەتی کاربەڕێکەر کردووە وەک چارەسەرێکی بنەڕەتی بۆ گرفتی مووچە.

دوای ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی سێ ساڵی رابردووی، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە، بەڵام ئەمڕۆ بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی جارێکی دیکە دابەزیوە.

لەبارەی پرسی بودجە و مووچە و نەوت و دەروازە سنوورییەکان شاندێکی لیژنەی دارایی عێراق لە هەولێرە و سەرۆکی لیژنەکەش دەڵێت، لەبارەی جێبەجێکردنی بڕگەکانی یاسای بودجە و پرسی نەوت و مووچە و دەروازە سنورییەکان گفتوگۆیان کردووە.

پارێزگاری بانکی ناوەندی رایگەیاند، پلانی گۆڕینی مامەڵە داراییەکان لە نەختینەوە بۆ دراوی دیجیتاڵی و سیستمی پارەدانی ئەلکترۆنی لە عێراق سەرکەوتنی گەورەی بەدەستهێناوە. دەشڵێت، " بەگوێرەی پلانێک لە داهاتوودا هاوڵاتیان دەتوانن لەڕێگەی مۆبایلەکانیانەوە مامەڵە داراییەکانیان لە بانکە دیجیتاڵییەکانەوە ئەنجام بدەن".

لە بازاڕەکانی هەرێم نرخی دۆلار بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی و لە ئێستادا ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە ١٥١ هەزار و ٥٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

سەرەڕای ئەوەی حکومەتی عێراق زیاتر لە ترلیۆنێک دیناری بۆ مووچەی مانگی هەشتی مووچەخۆرانی هەرێم رەوانە کردووە، بەڵام بە بڕیاری مەسرور بارزانی و قوباد تاڵەبانیی جێگری، دابەشکردنی مووچە راگیراوە.

دوای ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە، بەڵام ئەمڕۆ بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی جارێکی دیکە دابەزیوە.

نرخی زێڕ بەردەوامە لە بەرزبوونەوە و لە ئێستادا گەیشتووەتە بەرزترین ئاستی خۆی لە مێژوودا، لە بازاڕەکانی هەرێمیش بەراورد بە هەفتەی رابردوو، هەر مسقاڵێک زێڕ نزیکەی ٢٥ هەزار دینار بەرز بووەتەوە.

بەپێی داتاکان، فرۆشی بانکی ناوەندی بەشێوەی کاش و حەواڵەی دەرەکی لە ماوەی مانگی ئابدا زیاتر لە پێنج ملیار دۆلار بووە، بە تێکڕا رۆژانە زیاتر لە ٢٧٨ ملیۆن دۆلار بە نرخی فەرمی بانکەکە فرۆشراوە.

بانکی ناوەندیی عێراق بۆ ئەمڕۆ بە تێکڕا زیاتر لە ٢٤٩ ملیۆن دۆلاری بە بانک و بازرگانەکان فرۆشتووە. لە بازاڕی دراوەکانی هەرێمیش ١٠٠ دۆلار بەرامبەرە بە ١٥٠ هەزار و ٥٥٠ بۆ ٦٠٠ دینار.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا رایگەیاندووە، ئابووریی عێراق بەشێوەیەکی گشتی گەشەی کردووە و لە داهاتنی نانەوتیشدا رێژەی گەشەسەندنەکەی ٦٪ زیادی کردووە.

دوای ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە و ئەمڕۆ نرخەکەی لە بەرزیدایە.

بانکی ناوەندی عێراق نەخشەڕێگایەکی بۆ بەردەوامی پڕۆسەی دارایی کەرتی بانکی عێراق راگەیاند کە بەشێک دەبێت لە هەوڵەکان بۆ باشترکردنی کەرتی بانکی.

لەکاتێکدا بڕیار بوو شاندێکی هەرێم بچێتە بەغدا بۆ بردنی لیستی مووچە، بەڵام بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، تاوەکو ئێستا حکومەتی کاربەڕێکەر هیچ ویستێکی نییە بۆ ناردنی لیستی مووچەی مانگی هەشت بۆ بەغدا و دەیەوێت دابەشکردنی مووچەی مانگی هەشت و نۆ بخاتە مانگی ١٠ و بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بەکاریبهێنێت.

دوای ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە و ئەمڕۆ نرخەکەی لە بەرزیدا جێگیرە.

راوێژکاری دارایی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، مووچەی مووچەخۆران لە عێراق زامنکراوە و کێشەکانی تایبەت بە نرخی نەوتیش کاریگەریان لەسەر مووچە نابێت و کاتین و چارەسەر دەبن.

بانکی ناوەندی عێراق رایگەیاند، خوێندنەوە و لێکۆڵینەوە بۆ سڕینەوەی سفرەکانی سەر دیناری عێراقی دەکەن، چونکە ئەمە وا دەکات کەمتر هەڵاوسان ڕووبدات و بەهای دیناری عێراق جێگیرتر بکات.

راوێژکارێکی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، حکومەتی عێراق کاردەکات بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی غاز و کەمکردنەوەی رێژەی سووتانی غاز. دەشڵێت، " دەمانەوێت عێراق بچێتە لیستی پێنج وڵاتی سەرەکی بەرهەمهێنەری غاز."

کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنی نەوت داوا دەکەن بە زووترین کات هەناردەی نەوت لە ڕێگەی بۆری نەوتی عێراق- تورکیا دەستپێبکاتەوە.

بانکی ناوەندی بۆ ئەمڕۆ بە تێکڕا زیاتر لە ٢٦٠ ملیۆن دۆلاری بەشێوەی کاش و حەواڵەی دەرەکی فرۆشتووە. لە ئێستاشدا لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٤٩ هەزار و ٩٠٠ بۆ ٩٥٠ هەزار دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

بەپێی داتاکانی کارگێڕی زانیاری وزەی ئەمریکا، لە ماوەی هەفتەی رابردوودا هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا کەمی کردووە و بە تێکڕا ١٥٥ هەزار بەرمیلی رۆژانە هەناردە کراوە.

وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، بڕی زیاتر لە ٩١ ملیار دیناریان وەک پشکی گەنجینەی فیدڕاڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێم نارد بۆ عێراق.

چاوگێکی ئاگادار لە حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بەغدا زیاتر لە ٥٠٠ ملیار دیناری وەک تەواوکاری مووچە خستە سەر هەژماری بانکی هەرێم.

ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمان رایگەیاندووە، بۆ تاوتوێکردنی پرسی دارایی و پابەندبوونەکانی هەرێم بە رێککەوتنەکان، لە ناوەڕاستی ئەم هەفتەیەدا لیژنەی دارایی عێراق سەردانی هەرێم دەکات.

دوای ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە و ئەمڕۆ نرخەکەی لە بەرزیدا جێگیرە.

داهاتى ناوخۆ، پارەیەکى بێ شومار و زۆر، پارتى و یەکێتى دەستیان بەسەرداگرتووە، نە دەیکەن بە مووچە و نەدەدرێت بە بەغدا، لە هەشت مانگی رابردوودا بەپێى ئامارى خودى حکومەتى کاربەڕێکەر خۆى زیاتر لە سێ ترلیۆن و ٦٠٠ ملیار دینار بووە، بەڵام حکومەتەکەى پارتى و یەکێتى هیچ قسەیەکى لەسەر ناکات.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەر بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، تا ئێستا لیستی مووچەی مانگی هەشت ئامادە نەکراوە. بەرپرسێکی حکومەتی کاربەڕێکەریش دەڵێت، هیچ بڕیارێک نییە سبەینێش لیستی مووچە رەوانەی بەغدا بکەن.

مانگی رابردوو بەشێکی خانەنشینان هەڵە لە هاوتاکردنی مووچەکانیاندا هەبوو و بڕی کەمتریان لە مووچەی شایستەی خۆیان وەرگرتبوو، بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست ئێن ئاڕ تی کەوتووە، لە مانگەکانی داهاتوودا گرفتەکەیان چارەسەر دەکرێت.

ئەندامێکی لیژنەی نەوت و غازی پەرلەمانی عێراق رایگەیاندووە، رێكخراوی ئۆپێك بەغدای لە بەقاچاغ هەناردەکردنی ٢٠٠ هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەی هەرێم ئاگادار کردووەتەوە، کە ئەو قاچاغچێتی نەوتە لەلایەن هەرێمەوە زیاتر لە ١٦ ملیار دۆلار زیانی بە عێراق گەیاندووە.

دوای ئەوەی زیاتر لە سێ هەفتە لەمەوبەر نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی نزیکەی هەفتەیەکە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە.

لەم هەفتەیەدا بانکی ناوەندی تەنها چوار رۆژ فرۆشی دۆلاری هەبووە و بە تێکڕا زیاتر لە یەک ملیار دۆلار بەشێوەی کاش و حەواڵەی دەرەکی بە بانک و بازرگانەکان فرۆشراوە.

نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٤ دۆلار و ٧٠ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت و بەراورد بە دوێنێ، نرخەکەی بەرزبووەتەوە.

دوای بڕیارەکەی بانکی ناوەندی ئەمریکا بۆ کەمکردنەوەی رێژەی سوود، نرخی زێر لە بازارە جیهانییەکاندا بەرزبووەوە و یەک ئۆنسە زێڕ نرخەکەی گەیشتە دوو هەزار و ٥٩٢ دۆلار و ٧٥ سەنت.

وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، ئەو دەنگۆیانەی باس لە نەبوونی پارەی پێویست دەکەن بۆ مووچە دوورن لە راستییەوە و دەشڵێت، "پارەی پێویست بۆ دابەشکردنی تەواوی مووچەی مووچەخۆران لەبەردەستدایە".

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی دوو رۆژە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە.

راوێژکاری سیاسی سودانی بە ئێن ئاڕتی رایگەیاند، ڕێکەوتن کراوە ئەگەر هەرێم لیستی مووچە بە ڕێکی بنێرێت، بەغدا تا کۆتای ساڵی٢٠٢٤پارەی تەواو بۆ مووچەخۆرانی هەرێم بنێرێت.

بانکی ناوەندی ئەمریکا رێژەی سوودی بە ٥٠ خاڵ کەمکردەوە و کە گەیشتە ئاستی ٥٪ و بڕیارە بانکەکانی سعودیە و ئیمارات و ئوردن و عەمان و قەتەر کەمکردنەوەکە لە ئەستۆ بگرن، چونکە دراوی ئەو وڵاتانە پەیوەندی بە دۆلارەوە هەیە.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ رتی وەزارەتی دارایی عێراق دەستیکرد بە دابینکردنی موچەی مانگی نۆ و هێشتا لیستی مووچەی مانگی هەشتی هەرێم نەگەیشتووە، حکومەتی کاربەڕێکەر دوو هەفتە لیستەکەی بە ئەنقەست دواخستووە و بەنیازە لەگەڵ دەستپێکی بانگەشەی هەڵبژاردن بە لیستێکی موچە داوای موچەی مانگەکانی هەشت و نۆ بکات.

بانکی ناوەندی رایگەیاند، بۆ ئەمڕۆ، زیاتر لە ٢٥٥ ملیۆن دۆلاریان بە شێوەی کاش و حەواڵە خستووەتە روو، لە بازاڕەکانی هەرێمیش، جارێکی دیکە نرخی دۆلار دابەزینی بەخۆیەوە بینی و ١٠٠ دۆلار بە ١٤٩ هەزار و ٩٥٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

پارێزگاری بانکی ناوەندی رایگەیاند، سەرجەم کاروانەکانی رۆژانەی حەواڵەی دەرەکیی دۆلار وردبینی تەواویان بۆ دەکرێت پێش ناردنە دەرەوەیان بۆ دڵنیابوونەوە لە ئەنجامدانی پڕۆسەکە بەبێ گرفت. دەشڵێت، "دابەزینی نرخی نەوت پەیوەندی بە بەرزبوونەوەی نرخی دراوەوە نییە".

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، ماوەی دوو رۆژە نرخی ئەو زێڕە رەشە بەردەوامە لە بەرزبوونەوە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دووهەفتەیە چاوەڕوانن حکومەتی کاربەڕێکەر لیستی مووچەی مانگی هەشتیان بۆ بنێرێت بەڵام بەدەستیان نەگەیشتووە.

ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەمڕۆ شاندی وەزارەتی دارایی عێراق و حکومەتی کاربەڕێکەر لەبارەی لیستی مووچەی مانگی هەشتەوە کۆدەبنەوە. دەشڵێت، "هەرێم ساڵێکە مووچەی ئەو فەرمانبەرانە وەردەگرێت کە مۆڵەتی بێ مووچەیان کردووە".

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

بەهۆی نەبوونی خستنەڕووی دۆلار و پشووی هەفتانەی بانکی ناوەندی نرخی دۆلار لەبازاڕەکانی هەرێم وعێراق بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە، لەو بارەیەشەوە راوێژکاری دارایی سەرۆک وەزیرانی عێراق بە دیجیتاڵ میدیای ئێن ئاڕ تی راگەیاند، بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار لە ئاستێکی مەترسیداردا نییە و بەهای دینار بەرزبوونەوە بەخۆیەوە دەبینێت.

سەرۆکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ناردنی پارە بۆ مووچەی مانگی هەشت دەکەوێتە هەفتەی داهاتوو. دەشڵێت، "مووچەی هەرێم زامنکراوە".

دوای ئەوەی نرخی دۆلار بۆ زیاتر لە ١٥٠ هەزار دینار بەرزبووەوە، ئەمڕۆ لەگەڵ ئاشکراکردنی رێژەی فرۆشی بانکی ناوەندیدا نرخی دۆلار ٢٥٠ دینار دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە دواتر ١٠٠ دیناری دیکە چووەوە سەر نرخەکەی.

ماوەی ١٠ ساڵە نەبوونی دەستەی خانەنشینان و بەتایبەتیش دروستنەکردنی دەستەی خانەنشینانی سەربازی، هەروەها نەگەڕانەوەی داتا و زانیارییەکانیان بووەتە گرفت لەبەردەم هاوتاکردنی مووچەکانیان بە عێراق، لە ئێستاشدا سێ هەزار خانەنشینی پلە باڵا گرفتی سەرەکین لەبەردەم ئەو هاوتاکردنەدا.

بازرگانى ئەلیکترۆنى لە عێراق بەردەوامە لە هەڵکشان و كۆمه‌ڵه‌ی بانكه‌ ئه‌هلیه‌كانی عێراقیش دەڵێت، له‌ماوه‌ی مانگی ئابی ئه‌مساڵدا مامەڵەی دراو و پارەدان لەرێگای ئۆنلاینەوە دوو ترلیۆن دیناری تێپه‌ڕاندووه‌.

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

بەرپرسێکى حکومەتى کاربەڕێکەر رایگەیاند، رەنگە هەفتەى داهاتوو شاندێکی حکومەت بچێتە بەغدا و لیستی مووچە لەگەڵ خۆیان ببەن.

جارێکی دیکە نرخی دۆلار بەرامبەر بە دینار لە بازاڕەکانی هەرێم گۆڕانکاری بەخۆیەوە بینی و رووی لە بەرزبوونەوە کرد.

راوێژکارێکی سەرۆکایەتی پەرلەمانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، حکومەتی عێراق سوورە لەسەر ئەوەی دۆسیە هەڵواسراوە داراییەکانی لەگەڵ هەرێم چارەسەر بکات بە ئامانجی ئەوەی کێشەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بەتەواوی چارەسەر ببێت.

بەپێی داتاکانی کارگێڕی زانیاری وزەی ئەمریکا، لە ماوەی هەفتەی رابردوودا هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا زیادی کردووە و بە تێکڕا ٢٢٢ هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا هەناردە کراوە.

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

پارێزگاری بانکی ناوەندی عێراق رایگەیاند، ٦٠ بۆ ٧٠ بانکی دیجیتاڵیی جیهانیی داواکاری مۆڵەتیان پێشکەش بە بانکی ناوەندی کردووە و داواشیان کردووە بەژداربن لە پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری دیجیتاڵی عێراق.

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

بەگوێرەی راپۆرتی رۆژانەی بانکی ناوەندی کە تیایدا ئاستی فرۆشی دۆلار بە هەردوو شێوەی حەواڵە و کاش ئاشکرا کرابوو، لەماوەی ئەم هەفتەیەدا بەڕێژەی ٨٪ زیاتر لە پێویستی بازاڕەکانی ناوخۆ دۆلار بۆ هەر جۆرێکی فرۆشی بانکەکە بە بە بازرگانان و بانکەکان فرۆشراوە.

ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق بە دیجیتاڵ میدیای ئێن ئاڕ تی راگەیاند، چۆن مووچەی مووچەخۆرانی عێراق لە بودجەدا پارێزراوە، بە هەمان شێوەش مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم پارێزراوە. دەشڵێت، "پێویستە حکومەتی هەرێم دەست بە پڕۆسەی بەبانکیکردنی مووچەی مووچەخۆرانی بکات چونکە بەبانکیکردن مەرجی ناردنی پارەی مووچەیە".

لەگەڵ بڵاوبوونەوەی داتاکانی ئەمریکا و دەرەنجامە نەرێنییەکان بۆ دۆلاری ئەمریکا لەپاڵ دوو جەنگی گەورە لە رۆژهەڵاتی و باکوری ئاسیا و ئاڵۆزییە ئابووری وڵاتانی ئەفریقا و چین و روسیا زێر لە بەرزترین نرخی مێژویدایە و لە ئێستاشدا یەک ئۆنسە لەو کانزا زەردە بە دوو هەزار و ٥٦٨ مامەڵەی پێوەدەکرێت.

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

چاوگێک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، داوایان لە هەرێم کردووە لیستی مووچەی مانگەکانی ٨ و ٩ ـی مووچەخۆرانیان بۆ بنێرێت، بەڵام رەچاوى تێبینییەکانى بەغدا بکات و لیستەکە پاک بکاتەوە.

بەگوێرەی داتاکانی کارگێڕی زانیاری وزەی ئەمریکا، لە ماوەی مانگی ئابی رابردوودا، تێكڕای هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا پێنج ملیۆن بەرمیلی تێپەڕاندووە و بەراورد بە مانگی تەمموز رێژەکە کەمی کردووە.

ماوەی هەفتەیە بانکی ناوەندی بەردەوامە لە بەرزکردنەوەی ئاستی فرۆش بۆ زیاتر لە ٢٥٠ ملیۆن دۆلار و لەو رێژەیەش، ٥٪ بۆ ٨٪ـی بە شێوەی کاشە، بەهۆی فراوانبوون و زیادبوونی جوڵەی بازرگانیی عێراقیش، ئاستی فرۆشی حەواڵە لە بەرزترین ئاستی مانگانەی خۆیدا ماوەتەوە.

دوای ئەوەی بڕیار بوو ئەمڕۆ لیستی مووچەی مانگی هەشت بۆ بەغدا بنێردرێت و لە هەفتەی داهاتووەوە بەغدا دەست بکات بە وردبینی و ناردنی مووچەی مووچەخۆران، حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، سەرەتای هەفتەی داهاتوو لیستەکە دەنێرنە بەغدا.

دوای ئەوەی نرخی زێڕ بەهۆی فراوانبوونی گرژی ئاڵۆزییەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی، ئەمڕۆ جارێکی دیکە نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی جیهان و هەرێمی کوردستان بەهۆی نزیکبوونەوەی وادەی دەستکاریکردنی رێژەی سوودی بانکی، بە رێژەی ٢٪ بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە.

دەستەی گومرگیی کرماشان رایگەیاند، لەماوەی پێنج مانگی رابردوودا، ئاڵوگۆری بازرگانی و کەرەستەی خۆراکی لە نێوان عێراق و ئێران بە رێژەی ١٣٠٪ بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە و پێشبینیش دەکرێت بەرزتر بێتەوە. دەشڵێت، "تەنها ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە مەرزی پەروێزخانەوە زیاتر لە ملیارێک و ٦١١ ملیۆن دۆلار بووە".

دوای ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوودا نرخی نەوت گەیشتە نزمترین ئاستی لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، لە ئێستادا نرخی ئەو زێڕە رەشە دەستی بە بەرزبوونەوە کردووە.

دوای زیاتر لە ٧٠ رۆژ وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، مووچەی خانەنشینانی سەربازی سەر بە هێزەکانی ٧٠ خەرج دەکەن.

دوای ئەوەی ئاستی فرۆشی کاشی دۆلار بۆ کەمتر لە ١٠ ملیۆن دۆلار دابەزی، جارێکی دیکە بانکەکە ئاستی فرۆشی بۆ ١٦ ملیۆن دۆلار بەرزکردەوە و بە تێکڕاش زیاتر لە ٢٦٢ ملیۆن دۆلار بەشێوەی کاش و حەواڵە فرۆشراوە.

بۆ ئەمڕۆ لە بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٤٩ هەزار و ٨٠٠ بۆ ٩٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە کاتی کردنەوەی بازار لە دوێنیدا، نزیکی ٢٠٠ دینار لە نرخەکەی دابەزیوە.

ماوەی هەفتەیەکە نەوت زیاتر لە پێنج دۆلار لە نرخەکەی دابەزیوە و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٦٩ دۆلار و ٥٢ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە دوێنێ نزیکەی دوو دۆلار لە نرخەکەی دابەزیوە.

بەهۆی کەمبوونەوەی خواستی هەریەک لە وڵاتانی ئەمریکا، رووسیا و چین، نرخی نەوت دابەزینێکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە و لە ئێستاشدا یەک بەرمیل نەوت بە ٦٩ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت، ئەوەش نزمترین ئاستی سێ ساڵی رابردووی ئەو زێڕە رەشەیە. راوێژکارێکی سودانیش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، "دابەزینەکە کاریگەری لەسەر عێراق نابێت و دەتواندرێت ئەو داهاتەی کە سەرڕێژە، بەکار بهێندرێتەوە".

بەپێی داتاکانی وەزارەتی دارایی عێراق، لە ماوەی حەوت مانگی سەرەتای ئەمساڵدا، داهاتی نەوتی و نانەوتی عێراق زیاتر لە ٧٧ ترلیۆن دینار بووە و ٨٩٪ـی داهاتی نەوتی بووە.

ماوەی هەفتەیەکە بەرمیلێک نەوت نزیکەی پێنج دۆلار لە نرخەکەی دابەزیووە و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٧٩ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەڵام نرخی ئێستا بەراورد بە دوێنێ ١١ سەنت دابەزیوە.

وەزارەتی دارایی هەرێم بڵاویکردەوە، لە ماوەی دوو ڕۆژی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزاریی بۆ ئابووری و ئەنجومەنی ئابووری هەرێم کۆمەڵێک بابەتی جێی بایەخی هاوبەش لە نێوان حکومەتی فیدراڵ و هەرێم لە کەشێکی ڕاشکاوانە و ئەرێنیدا تاوتوێ کران.

ئەندامێکی لیژنەی دارایی پەرلەمان ڕایگەیاند، بە ئەلیکترۆنیکردنی پارەدان سودێکی زۆری بە کەرتی بانکی عێراق گەیاندوە. وتیشی، بۆ ڕێگری لە قاچاخچێتی مامەڵە داراییەکان دەکەن بە ئەلیکترۆنی.

دوای ئەوەی فرۆشی بانکی ناوەندی دابەزینی بەخۆیەوە بینی بۆ خوار ٢٥٠ ملیۆن دۆلار، ئەمڕۆ جارێکی دیکە بانکەکە زیاتر لە ٢٥١ ملیۆن دۆلاری بە شێوەی کاش و حەواڵە خستە روو، بەڵام بەهۆی خواستی زیاتری ناوخۆ لەسەر دۆلار، هێشتا نرخی دۆلار لە بەرزیدا ماوەتەوە.

لە ماوەى چوار ساڵى رابردوودا پارەدان بەشێوەى ئەلیکترۆنی لە عێراق بۆ زیاتر لە ١٨ ترلیۆن دینار بەرزبووەتەوە.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، کۆبوونەوەی نێوان هەردوو وەزیری دارایی عێراق و هەرێم دەستی پێکردووە و لە کۆبوونەوەکەدا کێشەکانی مووچە و بودجە و داهات گفتوگۆیان لەسەر دەکرێت و یەکلا دەکرێنەوە.

ماوەی هەفتەیەکە بەرمیلێک نەوت نزیکەی پێنج دۆلار لە نرخەکەی دابەزیووە و لە ئێستاشدا بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و ٩٦ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەڵام نرخی ئێستا بەراورد بە دوێنێ ٩٠ سەنت بەرز بووەتەوە.

چاوگێکی ئاگادار بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لە کۆبوونەوەی شاندی عێراق و بەرپرسانی حکومەتی کاربڕێکەردا وەزیری دارایی عێراق داوای کردووە پێش مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵ کێشەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر بکرێت، بەڵام سەرۆکی حکومەتی کاربەڕێکەر وتویەتی، تاوەکو سەرەتای ساڵی داهاتوو کێشەی مووچە چارەسەر دەکەن.

وەزارەتی پێشمەرگەی حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، هاوکاری دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگی هەشت گەیشتووە و سبەینێ دەست بە دابەشکردنی دەکرێت.

کارگێڕی زانیاری وزەی ئەمریکا رایگەیاند، هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا لە ماوەی هەفتەی رابردوودا زیادی کردووە و بە تێکڕا ٢٠١ هەزار بەرمیلی رۆژانە بووە.

دابەزینی نرخی نەوت بەهۆی بڕیارەکانی ئۆپیک پڵەس و ناکۆکییەکانی لیبیا بەردەوامە و بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧١ دۆلار و شەش سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەراورد بە دوێنێ نرخەکەی لە نزمیدا جێگیرە.

راوێژکاری دارایی و ئابوری سەرۆک وەزیرانی عێراق بە دیجیتاڵ میدیای ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دابەزینی نرخی نەوت هیچ مەترسییەک بۆ سەر مووچەی فەرمانبەران دروست ناکات و لە پاڵپشتیکردنى سوتەمەنى و خۆراک و دەرمانیش بەردەوام دەبن.

بڕیارە لە رۆژی ٩ـی ئەیلول لەسەرجەم پەروەردەکانی سنووری سلیمانی و هەڵەبجە و ئیدارەکانی ڕاپەڕین و گەرمیان دەست بە دابەشکردنی شایستەی دارایی مانگی ئایاری مامۆستایانی وانەبێژ بکرێت.