دیموکراسی ئەمریکا گەورەترە لە دەسەڵات
تابلۆی ئەو ئۆتۆمبێلەی ئەمڕۆ جۆ بایدنی سەرۆکی ئەمریکا لە واشنتۆن دیسیدا هاتوچۆ پێکرد، بریتی بوو لە ژمارە ٤٦ ئەوەش وەکو هێمایەک کە بایدن بووەتە ٤٦ەمین سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکان.
هاتوچۆی سلێمانی رایگەیاند، رێگای سەرەکی تونێلی پێشڕەو لە دیوی سیتەک بەھۆی بارینی بەفر بۆ شۆفێریکردن شیاو نییە.
فرۆشتنی ئۆتۆمبێل لە وڵاتە ئەوروپیەکان لە ساڵی ٢٠٢٠ دابەزینی بە خۆیەوە بینیوە، بەهۆی کاریگەریەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەسەر ئابوری جیهاندا.
دوای چوار ساڵ لە سەرۆکایەتییەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرەڕای هەموو هەوڵەکانی بۆ مانەوە لە کۆشکی سپی، دیموکراسییەتی ئەمریکایی رێگەی نەدا بۆ یەک کاتژمێریش لە دەسەڵات بمێنێتەوە.
بەڕێوەبەری سەنتەری فریاگوزاری ١٢٢ بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لە یەکێک لە ماڵەکانی سیتەکدا کچ و کوڕێک غاز لێیداون و بەهۆیەوە کوڕەکە گیانی لەدەستداوە و کچەکەش بێهۆشە.
جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا یەکەم تویتی خۆی لە هەژماری تویتەری تایبەت بە سەرۆکایەتی وڵاتەکە کرد و تیایدا دەڵێت، "هیچ کاتێکمان نییە لە دەستی بدەین بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکان".
دوای ئەوەی سێ رۆژ لەمەوبەر مام عەلی لە ئێن ئاڕ تیەوە رایگەیاند، بڕێک پارەی دۆزیوەتەوە کە رەنگە زیاتر لە ١٥ دەفتەر بێت، ئەمڕۆش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، کە حکومەت داوای ئەو پارەیەی لێدەکات.
پارێزەرێکی میسری، بیرۆکەی هاوسەرگیریەکی نوێ دادەنێت بۆ رێگریکردن لە کەمکردنەوەی رێژەی جیابوونەوە، بەشێک لە مامۆستایانی ئایینیش هاوسەرگیریەکە بەپێچەوانەی شەرعی ئیسلام دادەنێن.
جۆ بایدن و کەمالا هاریس وەکو سەرۆک و جێگری سەرۆکی ئەمریکا بۆ چوار ساڵی داهاتوو سوێندی یاساییان خوارد.
ئەمڕۆ کەمالا هاریس وەکو یەکەم ژن، رەشپێست و بنەچە باشوری ئاسیایی سوێندی دەستبەکاربوونی وەکو جێگری سەرۆکی ئەمریکا دەخوات و بۆ ئەو مەراسیمەش جلێکی لەبەرکردووە کە رەنگی مۆرە.
پەیامنێری ئێن ئاڕ تی رایگەیاند، لە شاری سلێمانی بەفربارین دەستیپێکردووە و لە ئێستادا لە ناوچە زیاتر بەرزەکانی شارەکەدا بەردەوامە.
بە درێژایی چوار ساڵی سەرۆکایەتی ترەمپ، سەرەڕای ئەوەی لە هەندێک رووەوە بە سەرۆکێکی مامەڵە جیاواز ناودەبرا، چەند رووداوێکیش لەو ماوەیەدا روویاندا کە لەبیرکردنیان بۆ جیهان ئاسان نابێت.
سەرچاوەیەک لەناو ئەو فڕۆکەیەی دۆناڵد ترەمپ و ماڵ و منداڵ و هاوسەرەکەی لە واشنتۆن دیسیەوە بەرەو فلۆریدا بردەوە بە کەناڵی سی ئێن ئێنی راگەیاندووە، کە ترەمپ تەماشای مەراسیمەکەی کردووە.
ئەمڕۆ چوارشەممە، دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی چوار ساڵی رابردووی ئەمریکا وتاری ماڵئاوایی پێشکەشکرد و دواتریش، بە فڕۆکەیەکی تایبەت لەگەڵ ماڵ و منداڵ و خێزانەکەیدا واشنتۆن دیسی بەجێهێشت و کەمێک لەمەوبەریش، گەیشتە ویلایەتی فلۆریدای وڵاتەکە.
جۆ بایدنی سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەو وڵاتە، بە مەبەستی سوێندخواردنی دەستبەکاربوون، گەیشتە کۆنگرێسی وڵاتەکە و هاوکات، هەمان شوێنە کە ئاهەنگی دەستبەکاربوونەکەی لێ بەڕێوەدەچێت.
کەناڵی سی ئێن ئێن بڵاویکردەوە، دۆناڵد ترەمپ، نامەیەکی دەستنوسی بۆ جۆ بایدن جێهێشتووە، بەڵام روون نییە کە چی تیادا نوسیوە.
جۆ بایدن کە لە چەند کاتژمێرێکی دیکەدا وەکو سەرۆکی چوار ساڵی داهاتووی ئەمریکا سوێندی یاسایی دەخوات، لە تویتەری خۆی رایگەیاند، "ئەمڕۆ رۆژێکی نوێیە لە ئەمریکادا".
سەر لە ئێوارەی ئەمڕۆ تەقینەوەیەکی بەهێز مەدریدی پایتەختی ئیسپانیای هەژاند و ئامارە سەرەتاییەکانیش باس لەوەدەکەن، کە دوو کەس گیانیان لەدەستداوە.
وەزیری بەرگریی تورکیا هەڵوێستى حکومەتى هەرێم بۆ پێدانى زانیاریی لەسەر پەکەکە بە ئەنقەرە بە "سەنگین و پڕ مانا" ناوبرد.
ئەمڕۆ مەراسیمی رادەستکردنی دەسەڵات لە کۆشکی سپی بەڕێوەدەچێت و جۆ بایدنی سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەو وڵاتە دەسەڵات دەگرێتە دەست، لە ئێستادا ترەپ بەشێوەی راستەوخۆ بە بەرچاوی میدیاکانەوە کۆشکی سپی جێهێشت.
وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەى هەرێم رایگەیاند، شوقەکانی کەندەکەوە کە پێکهاتوە لە ٥٦٤ یەکە، لە کۆتایی ساڵی ٢٠١٣ەوە تەواوکراون و لە ساڵی ٢٠١٤دا دابەشکراون، لە سەرەتای ساڵی ٢٠١٥شدا گرێبەست بۆ سودمەندبوان کراوە بەپێی ریزبەندی خاڵ و رێنماییەکانی وەزارەت.
سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان رایگه‌یاند، هه‌فته‌ی داهاتوو شاندی هه‌رێمی كوردستان سه‌ردانی به‌غدا ده‌كات.
سکرتێرى حزبى سۆسیالیست دیموکرات رایگەیاند، هەمیشە کەسایەتیەکانى ئەمریکا پێش چونە دەسەڵات پشتگیرى کوردیان کردووە و سیاسەتی ئەمریکا جێگیرە و بەزەحمەت دەگۆرێت.
هاتوچۆی هەولێر سەرجەم شوفێران و خاوەن پاس و بارهەڵگرەکان ئاگاداردەکەنەوە کە لێدانی لۆگۆ و ریکلام بۆ هەر بەروبومێک یان کۆمپانیایەک لە جامی ئوتومبێلەکان قەدەغەیە.
نوێنەری بەشی راگەیاندنی ئاسایشی رۆژهەڵاتی هەولێر ـ کۆیە رایگەیاند، لە ناوبازاڕدا دەستڕێژی گولـلە لە سەرتاشخانەیەک دەکرێت و هیچ زیانی گیانی نەبووە.
نوسینگەى مەسرور بارزانى رایگەیاند، هەرێم بەردەوام کاری کردووە بۆ ئەوەی باشترین پەیوەندی لە گەڵ حکومەتی فیدراڵی هەبێت و هەموو کێشەکان بە شێوەیەکی بنەڕەتی و لە سەر بنەمای دەستوور چارەسەر بکرێن.
میدیاکانی ئەمریکا رایانگەیاند، جۆ بایدن سەرۆکى هەڵبژێردراوی ئەمریکا ١٧ فەرمانی سەرۆکایەتی دەردەکات، کە بەشێکیان بۆ هەڵوەشاندنەوەى ئەو بڕیار و رێکارانەی ترەمپە کە لە ماوەی رابردوودا دەریکردووە.
رۆژانە دیجیتاڵ میدیای ئێن ئاڕ تی، نرخی دراو لە بازاڕەکانی ھەرێمی کوردستاندا بڵاودەکاتەوە.
پەرلەمانتارێکی یەکێتی بەڵگەیەکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، دانا عەبدولکەریم وەزیری ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن "بەدەر لە یاسا و ڕێنمایەکان چەندین شوقەی دابەشکردووە".
بەرێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا ئەوەی خستووەتەڕوو، بەپێی بڕیارەکەى حکومەتى هەرێم هاوڵاتیان دەتوانن سودمەندبن لە لێخۆشبون لە ١٥% ى قەرزى کارەبا بەمشێوەیە:
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێم بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەو موچەیەی هەفتەی داهاتوو کە دابەشدەکرێت موچەی مانگی یەکی ئەمساڵە و موچەی مانگەکانی ١١ و ١٢ی ساڵی رابردوو وەک پێشتر پاشەکەوتدەکرێت.
دوای ئەوەی پێشتر رێزان شێخ دلێر وتی، "تا ئێستاش پارتی وەک حزب رازی نین نەوتی ھەرێم و داھاتەکەی بنێرن بۆ حکومەتی فیدڕاڵ" لە وەڵامدا بەرپرسی لقی پارتی لە بەغدا دەڵێت، "ئەو بابەتە ئەسڵ و ئەساسی نییە و دەیانەوێت پارتی تێوەگلێنن."
کەشناسی ھەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ ئاسمان ھەوری تەواو دەبێت،ھەندێ کات باران بەشێوەی لێزمە دەبارێت و لەناوچەشاخاوییەکانیش بەفر دەبارێت و سبەی ئاسمان نیمچە ھەور و سارد دەبێت و پاشان بۆ ساماڵ و پەڵەھەور دەگۆڕێت و لەگەڵ دروستبونی شەختە لە ناوچە شاخاوییەکان لە کاتەکانی بەیانی زوودا.
ئومێد چۆمانی پەیامنێری ئێن ئاڕ تی لە زاری بەڕێوەبەرایەتی کوالێتی کۆنترۆڵی دەرمانی هەرێمەوە راگەیاند، ٣٥ کۆمپانیای دەرمان و پێداویستی پزیشکی بەهۆی گرانفرۆشی و خراپی کوالیتی و ماوەبەسەرچوونی دەرمانەوە سزادراون.
ئەمڕۆ چوارشەممە، نرخی زێڕ بەپێی بۆرسەی جیهانی بەراورد بە دوێنێ بەرزبووەتەوە و نرخی یەک ئۆنسە زێڕ بە هەزار و ٨٤٨ دۆلار و ٦٢ سەنتە، نرخی یەک گرامیش ٥٩ دۆلار و ٤٥ سەنتە.
پەیامنێری ئێن ئاڕ تی لە چەمچەماڵ رایگەیاند، دانیشتوانی گەڕەکێکی شارەکە گردبوونەتەوە لە بەرامبەر کەمی و نەبونی خزمەتگوزاری و داواکارن لایەنە پەیوەندیدارەکان گرفتەکانیان چارەسەربکەن.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا لە دوایین ساتەکانی دەسەڵاتیدا وەک سەرۆکى ئەو وڵاتە، بڕیاری لێبوردنی بۆ ٧٣ کەسایەتی لە ئەمریکا دەرکرد و سزای ٧٠ کەسی تری سوککرد.
بەوتەی چەند شایەتحاڵێک شەوی ڕابردوو لە شاری هەولێر، دوو کەس بە جل و بەرگى مەدەنیەوە هێرشیان کردۆتە سەر هاوڕێ کوردی کەچالاکوانێکی مەدەنییەو برینداریان كرد.
کۆشکی سپی بڵاویکردەوە، ترەمپ و میلانیای هاوسەری کاتژمێر چواری ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە، بە یەکجاری ماڵئاوایی دەکەن و بەرەو فلۆریدا بەڕێدەکەون.
بەرپرسی میحوەری باكور و رۆژئاوای كەركوكی ھێزی پێشمەرگە رایگەیاند، "وەزارەتی پێشمەرگە ئامادەیە بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنی پێشوو لەگەڵ وەزارەتی بەرگریی عێراق، بەڵام عێراق خۆی لە جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە دەدزێتەوە و نایەوێت ھیچ ژوورێكی ئۆپراسیۆنی ھاوبەش بۆ كۆتاییھاتن بە داعش دروستبكرێت."
لەسەر ئاستی جیهان بە گشتی و عێراق بە تایبەتی چاوەکان لەسەر ئەو سیاسەتەیە، کە بایدن دەیەوێت لە دەرەوەی خاکی ئەمریکا پەیڕەویان بکات.
وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، کۆمەڵکوژی مسوڵمانانی ئیگۆر تاوانی دژی مرۆڤایەتییە و لەسەر ئەوە دەبێت لێپرسینەوە لە وڵاتی چین بکرێت.
رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ بڵاویکردەوە، دۆناڵ ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لەگەڵ یاریدەدەرەکەیدا باسی دامەزراندنی حزبێکی سیاسی کردووە وەکو هەنگاوێك بۆ مانەوەی کاریگەریەکەی لەدوای جێهێشتنی کۆشکی سپی.
بەهۆی کەمبوونەوەی مەترسییەکەی و دۆزینەوەی ڤاکسین بۆ ڤایرۆسی کۆرۆنا، نرخی نەوت لەماوەی چەند هەفتەی رابردوودا بەرزبوونەوەی بەخۆوە بینیوە، بەجۆرێک گەیشتووەتەوە هەمان ئاستی مانگی ئازاری ساڵی رابردوو و بەوەش، بەرزترین نرخە بە بەروارد بە حەوت مانگی رابردوو.
رۆژی سێشەممە، سامی حەداد رۆژنامەنوسی ئوردونی لە شاری لەندەنی پایتەختی بەریتانیا گیانی لەدەستدا، کە یەکێکبوو لە دیارترین پێشکەشکارەکانی کەناڵەکانی بی بی سی عەرەبی و الجەزیرە.
سەرچاوەیەک بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دادگاى قۆره‌توو له قه‌زاى خانه‌قين له‌سه‌ر دۆسيه‌ى ساخته‌كارى پسوڵه‌ى گومرگى له مه‌رزى په‌روێزخان، فه‌رمانى ده‌ستگيركردنی بۆ دوو پله‌دارى ئه‌منى و سه‌ربازى ده‌رکرد.
جۆ بایدنی سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا زۆرێک لە کەسە بەئەزموونەکانی ئیدارەکەی ئۆبامای هەڵبژاردووە بۆ کارکردن لە ئیدارەکەیدا، کە ئەوەش ئاماژەیە بۆ گەڕانەوەی ئەمریکا بۆ پەیڕەوکردنی هەمان سیاسەتی دەرەوەی ئیدارەکەی ئۆباما.
پاش ئەوەی ئێوارەی ئەمڕۆ دەنگۆی ئەوە بڵاوبووەوە کە سۆران عومەر لەلایەن چەند کەسێکی نەناسراوەوە فڕێندراوە، لە لێدوانێکیدا بۆ ئێن ئاڕ تی ئەو دەنگۆیانەی رەتکردەوە.
ئەندامێکی سەرکردایەتی پارتی رایگەیاند، لای ئەوان ژیان و موچه گرنگه به‌ڵام سه‌ربه‌رزانه ژیان له هه‌موو شت گرنگتره.
موقتەدا سەدر رایگەیاند، رێگە بە جارێکی دیکە دواخستنی هەڵبژاردنەکان نادەن و پێویستە هەمووان کار بکەن بۆ سەرخستنی پڕۆسەکە.
ئەمڕۆ سێشەممە، دایکی مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەى گشتى هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە) لە جەڵتەی دڵ کۆچی دوایی کرد و دواتر، مەسرور بارزانی سەرۆکى حکومەتی هەرێم پەیامێکی سەرەخۆشی ئاڕاستەی مەزڵوم کۆبانێ کرد.
بەگوێرەی ئەنجامی ئەو راپرسیەی دامەزراوەی گالوپی ئەمریکی ئەنجامیداوە، پێگەی جەماوەری دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەو وڵاتە بۆ نزمترین ئاست دابەزیەوە، هاوکات، بەراورد بە سەرۆکەکانی پێش خۆی یەکەم سەرۆکە پێگەی جەماوەریی بۆ خوار ئاستی ناوەند دابەزیبێت.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، ناكرێت خاكی عێراق و هەرێم وەک پێگەیەک بۆ هەڕەشەكردن لە توركیا یان وڵاتانی دیكەی دراوسێ بەكاربهێنرێت.
سەرچاوەیەک بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، کە لەلایەن دادگای قورەتووەوە، بە تۆمەتی رێگەدان بە هاتنەناوەوەی باری قەدەغەکراو، فەرمانی دەستیگیرکردن بۆ هەریەکە لە سەرپەرشتیاری دەروازەی پەروێزخان و بەڕێوەبەری گومرگی گەرمیان دەرچوو.
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر رایگەیاند، ئەو هاوڵاتیەی شەوی رابردوو دەستڕێژی گولـلەی له ماڵی خه‌زوری كرد، لەلایەن هێزەکانیانەوە دەستگیرکراوە و رێککاری یاسایی بەرامبەر دەگیرێتەبەر.
پیاوێک لە ئەمریکا ئۆتۆمبێلی دایکێک دەدزێت و دواتر دەگەڕێتەوە و هەڕەشە لە دایکەکە دەکات، بەوەی سکاڵای لێبکات لەلای پۆلیس، بەهۆی ئەوەی منداڵەکەی لە ئۆتۆمبێلەکەیدا فەرامۆشکردووە.
وەزیری دەرەوەی قەتەر داوا لە وڵاتانی کەنداو دەکات گفتوگۆکانیان لەگەڵ ئێران دەستپێبکەنەوە و دەشڵێت، ئێستا کاتێکی گونجاو و لەبارە بۆ ئەو کارە.
ئومێد چۆمانی پەیامنێری ئێن ئاڕ تی لە زاری چەند شایەتحاڵێکەوە رایگەیاند، بۆرییەکی نەوت لە رێگەی گوێڕ تەقیوەتەوە دوای ئەوەی لەلایەن باندێکەوە کونکراوە بە مەبەستی ئەوەی نەوتی لێبدزرێت.
سەرۆکی رێکخراوی تەندروستی جیهانی رایگەیاند، شێوازی دابەشکردنی ڤاکسینی کۆرۆنا دادپەروەرانە نییە لە نێوان وڵاتانی دەوڵەمەند و هەژاردا.
وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، هیچ بڕە پارەیەک لە موچەی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠٢١ لە فەرمانبەرانی عێراق نابڕن.