بانکی فیدڕاڵی ئەمریکا نزیکی ٢٠ ساڵە داهاتی عێراق بەڕێوەدەبات و ئەمریکاش بە مەرجی بەکارهێنانی سیستمی ئەلیکترۆنی کە بە سیستمی سویفت ناوی دەبات بۆ حەواڵەکردنی پارەکان ئامادەیە ئەو بڕە پارەیە بگەڕێنێتەوە، لە کاتێکدا عێراق هێشتا سیستەمێکی پێشکەوتووی ئەلیکترۆنی نییە.
بڕی ئەو داهاتەی عێراق کە ئەمریکا دەستی بەسەردا گرتووە چەندە؟
عێراق خاوەنى دەیان ملیار دۆلارى فرۆشتنى نەوت و زیاتر لە ١٠٠ ملیار دۆلارى یەدەگە، بەڵام ناتوانێت ئەو پارەیە بخاتە خزمەتى دابەزینى بەهاى دراوەکەیەوە، چونکە ناردنى دۆلار لە ئەمریکاوە پشت بە سیستمى سویفت دەبەستێت و بە ژمارە حەواڵە دەکرێت و عێراقیش هێشتا خاوەنى سیستمێکى پێشکەوتووى ئیدارەیى دۆلار و دراو نییە.
سیستمی سویفت چییە؟
کۆمپانیای سویفت
کۆمەڵەیەکی بەلجیکییە لە ٣ی ئایاری ١٩٧٣ دامەزراوە و لەلایەن ٢٣٩ بانک لە ١٥ وڵاتەوە
پشتگیری لێدەکرێت، کە خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە جێبەجێکردنی مامەڵە داراییەکان
و پارەدان لە نێوان هەندێک بانک لە سەرانسەری جیهاندا لە رێگەی سیستمی ئەلێکترۆنییەوە
پێشکەش دەکات.
ئەمریکا چۆن دەستی
بەسەر داهاتی عێراقدا گرت؟
سەربارى ئەوەى عێراق
پارەیەکى زۆر قەرزارە و لە حاڵەتى دەستبەردارى ئەمریکا لە پارەى فرۆشتنى نەوتى عێراق،
خاوەن قەرزەکان داواى قەرزەکانیان دەکەنەوە. لە دوای داگیرکاریی عێراق لە ساڵی
٢٠٠٣ و بە پاساوی داواکانی قەرەبووکردنەوە لەلایەن هەندێک وڵاتی زیانلێکەوتووی
سیاسەتەکانی سەدامەوە، پارەی داهاتی نەوتی عێراق خرایە بانکی فیدراڵی ئەمریکا. بەوەش
ئەمریکا توانیوێتی پارێزگاریی لە دەسەڵاتی خۆی بکات لە عێراق و فشاریی بەردەوامیش
لەسەر بەغدا دروست بکات.
گرنگی داهاتی عێراق
بۆ ئەمریکا چییە؟
گرنگی داهاتی نەوتی
عێراق لە بانکی فیدراڵیی ئەمریکا بۆ واشنتۆن لەوەدایە، بانکە ئەمریکییەکان دەتوانن
لەبەرامبەر سودێکی کەم قەرز لە پارەی کەڵەکەبووی عێراق وەربگرن.
پێویستیی مانگانەی
حکومەت لە پارەی نەختینەیی بۆ دابینکردنی مووچە و پێداویستییە سەرەکییەکان تەنیا لە
سنوری ٤ ملیار دۆلارە لە مانگێکدا، بۆیە بانکی ناوەندی عێراق بە تێکڕا پێویستی بە فرۆشتنی ١٣٠ ملیۆن
دۆلارە لە ڕۆژێکدا، بەڵام هێشتا بانکى ناوەندى کۆنترۆڵى تەواوى خواست و خستەڕووى دۆلارى
نەکردووە، سەربارى ئەوەى حکومەتى عیراقیش ناتوانێت کۆنترۆڵى دەروازەکان بکات و تێکڕا
بەسەریەکەوە وایکردووە، نرخى دۆلار بەرامبەر بە دینار بەرەو بەرزبوونەوە بڕوات.