دەستپێکردنی جەنگەکە و زیانەکان بەمجۆرە بوو:

سەدام حسێن لە رۆژی ٢٢ی ئەیلولی ١٩٨٠ بڕیاری جەنگی لە دژی ئێران دا و سەرەتای جەنگەکە بە هێرشی ئاسمانی هێزەکانی عێراق بۆ سەر ١٠ فڕۆکەخانەی مەدەنی و سەربازی ئێران و هێرشی زەمینی دەسیپێکرد.

دواتر هێزەکانی رژێمی پێشووی سەدام حسێن هێرشیان کردە سەر چەند شار و شارۆچکەیەکی ئێران و توانییان چەند شارێکی گەورەی ئێران بگرن.

نزیکەی ١.١ ملیۆن کەس لە جەنگی ئێران و عێراقدا کوژران، ٣٤٠ هەزار سەربازی عێراقی و نزیکەی ٧٣٠ هەزار سەربازی ئێرانیش کوژران، هەروەها زیانە ماددیەکانیش بە چوار سەد ملیار دۆلاری ئەمەریکی دەخەملێنرێت.

بوونی ئەمریکا و ئیسرائیل لە پشتی ئێران بۆ شەرێکی لەو شێوەیە وەک پێشهاتێکی گرنگی جیهانی لێکدەدرایەوە چونکە بە درێژایی مێژوو ئێران و ئەو دوو دەوڵەتە لە کێشەو ململانێی تونددا بوون و وەک دوژمن مامەڵەیان کردووە.

لە ٨ی ئابی ١٩٨٨دا عێراق لە بەیانامەیەکدا کە بە بەیاننامەی بەیانامەکان ( بیان البیانات ) ناودەبرێت ئەوکات لە لایەن بێژەری عی٘راقی مقداد مراد، خوی٘ندرایەوە تێیدا بەفەرمی کۆتایی هێنان بە جەنگەکە راگەیەندرا.

کورد زیانی بەرکەوت لە جەنگەکەدا؟

لە ھەردوو بەشی باشور و رۆژھەڵاتی كوردستان، زیانێکی زۆر لە گەلی کورد کەوت، چونکە بەشێکی زۆری شەڕەکان لە ناوچە سنورییەكانی كوردستان روویاندا، ھەزاران گوند خاپوورکران و گیانلەدەستدانی ھەزاران سەربازی کوردی لێکەوتەوە كە لەریزەكانی هەردوو سوپای عێراق و ئێراندا بوون، هاوکات، لە شەڕی ئێران عێراقدا خەڵکێکی زۆر بوونە قوربانی بەکارھێنانی چەکی کیمیایی و چەندین تووداوی گەورەی کۆمەڵکوژی، کیمیابارانی ھەڵەبجەش نموونەیەکی زیندووە.

هەروەها، لە ١٦ی ئازاری ١٩٨٨، سنوورەکانی هەڵەبجە و خورماڵ و دەوروبەری بەر هێرشی فڕۆكەكانی عێراق كەوتن و بووە هۆی شەهیدبوونی نزیكەی پێنج هەزار هاوڵاتی و بریندار بوونی سەدان كەسی دیكە.

کۆتایهاتنی جەنگەکەش بەم جۆرە بوو:

هەردوو وڵات رازیبوون بە راگرتنی شەڕ، ئەوەش بەپێی بڕیارێکی نەتەوەیەکگرتووەکان کە لە پێنج خاڵی سەرەکی پێکهاتبوو کە ئەوانیش بریتیبوون لە:

١-راگرتنی تەقەکردن

٢-کشانەوەی هێزەکان بۆ سەر سنوور

٣-گۆڕینەوەی دیلکراوەکان

٤-ئەنجامدانی پەیماننامەی ئاشتی

٥-دووبارە بونیادنانەوەی وڵات بەهاوکاری نێودەوڵەتی