بەدیلى جەلالى و مەلایى یان هێڵى سێیەم؟

2684 جار خوێندراوەتەوە

ئەوانەى زۆر بەووردى ئاگایان لە مێژووى ڕووداوەکانى شاخە لە شەستەکانەوە تاکۆتایى هەشتاکان و چ لە شێوازى بیرەوەرى و توێژینەوە و هەڵدانەوەى مێژوو بە دیدێکى ڕەخنەى خستویانەتەڕوو، کێشە و شەڕى براکوژى و زیانگەیاندن بەکوردبوون و پرسەکەى لەلایەن یەکێتى و پارتیەوە بۆ ململانێى تایبەتى باڵى جەلالى و مەلایى دەگەڕێننەوە.

هەر بەو پێیە، باڵى جەلالى و مەلایى کە یەکەمیان دروستبونەکەى، سەربارى چەند پێویستیەکى ناوخۆیى دەگەڕێتەوە بۆ خواست و ڕووداوى چەند وڵاتێکى ناوچەى و بەمەبەستى دەستوەردان لە ڕووداوەکانى ناو عێراق و هەرچى دروستبوونى باڵى مەلایش دەگەڕێننەوە بۆ بەرژەوەندى ئەو کاتى ئینگلیز لە ناوچەکە، بەهۆى ململانێکانى ئەم دوو باڵەوە مێژووى ڕووداوەکانى شاخ پڕییەتى لە خوێنبەربوون، کوشتن و بڕین و دروستکردنى قەیران، شەڕى براکوژى و داسەپاندنى حکومڕانیەکى خراپ بەسەر خەڵکى لادێکاندا.

کەچى ئێستاش ڕەگ و ڕیشەى ململانێى و شەڕى ئەم دووباڵە لە حکومڕانى شاردا ڕەنگیداوەتەوە، بەڵام بەئامڕازى نوێتر، گەر لەکۆندا باڵى جەلالى و مەلایى هەر شەڕێکیان کردبێت و دەستى هەر وڵاتێکیان بۆ بەشێک لەخاکى هەرێم ڕاکێشابێت، شەڕى میدیایان گەرم کردبێت، جۆرەها کەرەستەى دژایەتیان بەکارهێنابێت، کوڕى خەڵکیان بەکوشت دابێت، کاتێک بەرژەوەندییەکانیان کەوتۆتە مەترسیەوە کێشەیان نەماوە و دەستیانخسۆتە ناو دەستى یەکترەوە، کە ئەمجۆرە سیاسەتەش تائێستا بەردەوامى هەیە.

٣٣ ساڵە کە ئەم دوو باڵە لەژێر ناوى پارتى و یەکێتیدا حکومڕانی هەرێم دەکەن، دەرد و بەڵا نەماوە بەسەر هاوڵاتیانى هەرێمدا نەیانهێنابێت، قەیران بەقەیران ئیدارەدەدەن، کوردبوون و پرسەکەیان لە عێراق و ناوچەکە و نێودەوڵەتیش لاوازکردووە و گرێیانداوەتە بەرژەوەندیەکى خۆیانەوە کە بەرگرییە لە مانەوەى ئەزمونى گەندەڵى، لیستى مووچە دوا نمونەی ئەم دەسەڵاتەیە کە دەیەوێت هەموو شتێک بکاتە قوربانى بندیوار و ئەزمونێکى سەقەتى حکومڕانى بنەماڵەى و خێزانیى.

ئێستا کە هەڵبژاردنێکى جیاواز لەپێشە، هاوڵاتیان چاوەڕوانن ئەزمونى شەڕى بەرژەوەندى مەلایى و جەلالى نێو حکومڕانی سەردەمدا کۆتایى پێبێت، چونکە زۆرینەى هاوڵاتیانى هەرێم گەیشتوونەتە ئەو باوەڕەى مانەوەى ئەم نەزم و سیستمە خێزانییە دەستکردە، دروستکراوە، تادرێژە بکێشت، ئەوان لەماف و ئیمتیازات، لەپێشکەوتن و نۆژەنکردنەوە، لەخزمەتگوزارى و موچە، لەچارەسەرکردنى کێشەکانى نێوان هەرێم و بەغدا بێ بەشدەکرێن و هەروەها مانەوەى دەیان قەیرانى خوڵقێنراو درێژەیان دەبێت.

لەدواى وتەکەى شاسوار عەبدولواحید سەرۆکى جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەسەر شەڕى بەرژوەندییەکانى جەلالى و مەلایى کە ڕایگەیاند، لەژێر ناوى پارتى و یەکێتیدا درێژەیان پێداوە، تەنها لەبانگەشەى هەڵبژاردندا دەتوانن جنێو بەرهەمهێنن و برینەکانى شەڕى ناوخۆ بۆ مەبەست بکولێننەوە و سۆزى لایەنگرانیان پێڕابکشێن، بەڵام دواتر وەکخۆیان وتیان تاکەیان لەسەرلاچوو دەگەڕێنەوە سەر ئەسڵى خۆیان و دەستدەکەنەوە بەبرابەشى.

بەڵام بۆ ئەمجارەیان، کەچاوەڕێ دەکرێت ئەزمونى جەلالى و مەلایى بچێتە ناو مێژوەوە، خەڵکى چاوەڕوانە ئەزمونێکى نوێ تاقى بکاتەوە، کە لەهەناوى ئەو ئەزمونە تاڵەوە نەهاتبێت، بەڵکو ئەزمونێکى نوێ بێت بۆ حکومڕانیى، کە لەپلان و بەرنامەکانى هێزێکى وەکو نەوەى نوێدا خۆى دەبینێتەوە، ئێستا کە ئەم هەڵبژاردنە دوا دەرفەتە بۆ ماڵئاوایى کردن لەئەزمونى حکمومڕانى پارتى و یەکێتى( جەلالى و مەلایى) ، ئەرکێکى قورس دەکەوێتە سەر دەنگدەران، بەهۆى جیاوازى ئەم هەڵبژاردنە لەڕووى لۆجستى و مێژووى و سیاسیەوە کە عێراق و نێودەوڵەتى سەرپەرشتى دەکەن و دەرفەتى ساختەکارى نەهێڵدراوەتەوە، دوا چرکەساتە دەنگدەر هێزى ڕەسەن هەڵبژێرێت و کۆتایى بەمێژووى ململانێى وحکومڕانى سەردەمى جەلالى و مەلایى بهێنێت و ئەمەش بکاتە هێڵى سێیەمى دەسەڵات کە شەرعیەتەکەى لەهەناوى خەڵکیەوە هەڵبقوڵێت نەک بەرژەوەندى دەرەکى.