وەزارەتی تەندروستیی عێراق لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکردووە، رۆژی سێ شەممەی رابردوو لە نەخۆشخانەیەکی شاری بەغداد ژنێک بە سکێک پێنج منداڵی بووە.
پێویستە ئەو ژنەی کە بڕیاری دووگیانی دەدات سێ مانگ پێش دووگیانییەكەی بەكارهێنانی فۆلیك ئەسید دەست پێبكات و بیخوات، چونكە كاریگەرییەكی زۆری هەیە وەئەگەر بەكاری نەهێنێت زیانی زۆرە و لەوانەیە ببێتە هۆی ناهەمواری و كەمئەندامی لە مێشك و دەمارەكانی پشتی منداڵ.
گرتەڤیدیۆیەک لەماوەی پێشوودا بڵاوبووەتەوە و بووتە جێی سەرنجی خەڵک، کە تیایدا کۆرپەیەک بە رووخساری پیاوێکی پیر لەدایکبووە.
لێکۆڵینەوەیەکی ئەم دواییە ئاشکرایکردووە کۆمەڵێک پێکهاتەی خۆراکی هەیە کە یارمەتی باشترکردنی کارکردنی مێشک دەدەن لە منداڵدا و پێویستن پێش گەیشتن بە تەمەنی پێنج ساڵی، ئەو کاتەی گەشەی مێشک لە لوتکەدایە.
لەکاتی دووگیانبووندا و لە سەرەتاکانییدا کۆمەڵێك نیشانە دەردەکەون کە ئاماژەن بۆ ئەو حاڵەتە و خانمان دەبێت بیناسنەوە.
منداڵانیش هەروەک پێگەیشتووان تووشی قەڵەوی دەبن و بەگوێرەی ئاماری رێکخراوی تەندروستی جیهانی نزیکەی ٣٩ ملیۆن منداڵی خوار تەمەنی پێنج ساڵ لە ساڵی ٢٠٢٠دا کێشیان زیادبوو یان قەڵەوبوون.
لە کەنەدا دوو منداڵی دووانە دوای ئەوەی دایکیان لە هەفتەی ٢٢ی دووگیانیدا منداڵەکانی بووە، بەو هۆیەوە ناویان لە کتێبی گینسدا بۆ ژمارە پێوانەییەکان تۆمارکرد.
کۆمەڵگەیەکی پزیشکی کۆمەڵێک هەنگاوی ئاشکراکردووە بۆ پڕکردنەوەی کاتە بەتاڵەکانی منداڵان و سوود وەرگرتن لێیان.
دایک و باوکان بەردەوام گلەیی ئەوە دەکەن منداڵەکانیان کاتی خەوتنیان دیاریی کراو نییە، شەوان بەردەوام بەخەبەر دێن و رۆژ زیاتر دەنوون، پسپۆڕێک کاتی دیاری کراو بۆ خەوتنی منداڵی خستووەتە ڕوو.
توێژینەوەیەکی نوێ هۆشداری داوە، ئەو منداڵانەی کەمتر لە نۆ کاتژمێر دەخەون لە رۆژێدا، زیاتر دووچاری قەڵەوی دەبنەوە و لە تەمەنی پێگەیشتندا تووشی کێشەی تەندروستی دەبنەوە.
خواردنی بڕی پێویست له میوه به تایبه‌ت جۆره باشه‌کانی ڕۆڵێکی سه‌ره‌کی هه‌یه له گه‌شه‌کردنی مناڵ و به‌هێزکردنی به‌رگری و پاراستنی له نه‌خۆشی.
لە حاڵەتێکی دەگمەندا ژنێکی ئەمریکی دوای شەش مانگ لەتێپەڕبوونی دووانەی یەکەمی، دەزانێت دووبارە دووگیانە بە دووانەیەکی تر.
ژنانی دووگیان لەماوەی سكپڕیدا پێویستیان بە چاودێری و سیستمی خۆراكی تەندروست هەیە، بۆ ئەوەی سەرجەم ڕەگەزە خۆراكیە بنەڕەتییەكانیان دەست بكەوێت بۆ زامنكردنی سەلامەتی و تەندروستی خۆیان و كۆرپەلەكەیان.
ئەگەر خەونت ئەوەیە کە منداڵی دووانەت ببێت، ئەوا دەتوانیت چەند رێگەیەك بگریتە بەر بۆ زیادکردنی ئەو ئەگەرە، کە سروشتین و هیچ زیانێکیان نیە.
کلۆربوونی دادنەکان هۆکاریان زۆرە و ئەگەر زوو چارەسەر نەکرێت لەوانەیە منداڵەکەت ددانی لەدەستبدات، بۆیە دەبێت پێش روودانی بپارێزیت لەو حاڵەتە.
دایکێک لە تیک تۆک ڤیدیۆی کوڕە پێنج مانگەکەی بڵاوکردووەتەوە و رایگەیاندووە، منداڵەکەی بە خێرایی گەشە دەکات بە جۆرێک لەو تەمەنەیدا کێشی ١٠ کیلۆگرامە.
دوای بڵاوبوونەوەی چیرۆکی ئەو منداڵەی لە ژێر داروپەردووی روخاوی ماڵەکەیان لەدایکبووە، زۆرکەس ئامادەییان دەربڕی تاکو ئەرکی بەخێوکردنی بگرنە ئەستۆ، بەڵام لە دواین دەرکەوتنیدا لەلای پورێکی دەژی و لەگەڵ منداڵەکانی خۆیدا بەخێوی دەکات.
پسپۆڕێکی نەخۆشییەکانی منداڵ ئاشکرایکردووە، ئەو منداڵانەی لەدوای کاتژمێر نۆی شەو دەخەون یان تا درەنگانی شەو دەمێننەوە چەند مەترسییەکی تەندروستییان لەسەرە.
رەشی ژێر چاوی منداڵ حاڵەتێکی مەترسیدار نییە بەڵام هەندێكجار دەبێتە مایەی دڵەڕاوکێ بۆ دایکان و باوکان و وایان لێدەکات چەندین جار سەردانی پزیشك بکەن تا هۆکارەکەی بزانن.
پسپۆڕێکی تایبەت بە نەخۆشییەکانی ژنان و منداڵبوون ئاشکرایکردووە، خواردنی پیسایی کۆرپەلە لەناو منداڵدانی دایکیدا حاڵەتێکە پێی دەوترێت (Meconium aspiration syndrome – MAS) کە تیایدا کۆرپەلە شلەی ئامنۆتیک و پیسایی خۆی هەڵدەمژێت و دەچێتە ناو سییەکانی کۆرپەلە لە پێش کاتی لە دایکبووندا یان لە کاتی لە دایکبووندا.