دووبارەبوونەوەی مێژوو؛ لە مەلیك مەحمود و قازیەوە بۆ دەستڕۆشتووانی هەرێم

13200 جار خوێندراوەتەوە

نەتەوەی كورد، - ئەگەر تاكە نەتەوە نەبێت - دادەنرێت بە یەكێك لەو گەورە نەتەوانەی كە تا ئێستا خاوەنی نیشتمانی خۆی نیە و قەوارەیەكی سیاسی دان پێدانراوی نیە . ئەمەش دەگەرێتەوە بۆ فاكتەرگەلێك، گرنگترینیان:

یەكەم- هۆكارە نێوخۆییەكان؛ وەك: سایكۆلۆژیەتی تاكی كورد و خۆخۆری و تاكڕەوی و ملشكاندنی یەكتر ونادادی و ستەمكاری و سوودوەرنەگرتنی دەستڕۆشتوانی سیاسی كورد لە ئەزموونەكانی مێژوو .

دووەم- هۆكاری جیۆسیاسی : هەڵاكەوتە و پێگەی جوگرافی كوردستان و نەتەوەی كورد،

سێیەم: هۆكاری نێودەوڵەتی ، سیاسەتی نێودەوڵەتی و نیازپیسی دەوڵەتانی زلهێزو كۆلۆنیالیزم بە تایبەت ئەمەریكاو رۆژئاوایەكان .

چوارەم: هۆكاری نەتەوەیی و مامەڵەی داگیركارانەی دەسەڵاتدارانی هەرچوار پارچەی كوردستان .

چەند رۆژی رابردوو وە پاش بڕیاری دادگا پاریسیەكە بەراگرتنی فرۆشتنی نەوت لەلایەن دەستڕۆشتووانی هەرێمی كوردستانەوە، ترس و دڵەڕاوكێیەكی زۆر لای دەسەڵاتداران و هاوڵاتیانەوە سەری هەڵاداوە، چونكە مەترسی دووبارەبوونەوەی ئەزموونی لەناوبردنی هەردوو حكومەتی ( قازی) و ( شێخ مەحمود) دوورنیە، بەتایبەت پاش ئەوەی ئەمەریكیەكان و نەتەوە یەكگرتووەكان توڕەن لەدەسەڵاتدارانی سیاسی هەرێم و وەك خۆیان حكومەتەكەشی بە كارتۆنی ناوی دەبەن!!

لە گەرمەی ئەو دۆخە قەیراناویەی هەرێمی كوردستانی تێكەوتووە ، دەیان پرسیار یەخەی سەركردایەتی و سیاسەتمەدارانی گرتووەو بێ وەڵام لە بەر دەرگایان خێمەی نائومێدی هەڵداوە . گرنگترین پرسیاریش بە لای بەندەوە ئەوەیە : ئایندەو چارەنوسی هەرێم بەرەو كوێ ؟؟ . وە ئاخۆ رۆژئاواییەكان و بە تایبەت ئەمەریكا هەمان گورزی گورچكبڕ لە حكومەتی هەرێم دەوەشێنن كە پێشتر هەر یەك لە یەكێتی سۆڤیەت و بەریتانیا لە مەلیك مەحموودو قازی موحەممەدیان وەشاند ؟؟؟!!! .

ئەگەر لە كڵاورۆژنەیەكی مێژوویی - سیاسیەوە وەڵامی ئەو پرسیارە بدەینەوە ئەوا پێویستە بگەڕێینەوە بۆ سەردەمانی هەردوو حكومەتی مەلیك مەحمود و قازی موحەممەد كە لە دوو هەل و مەرجی سیاسی - سەربازی جیاوازدا دروستبوون و بە گۆڕانی نەخشەی سیاسی و كۆتایی هاتنی هەردوو جەنگی جیهانی یەكەم و جەنگی جیهانی دووەم ئەستێرەی ئەو دوو حكومەتەش ئاوابوو.

یەكەم - حكومەتی شێخ مەحموود لە باشوری كوردستان:

لە رۆژی 15-11-1918 - واتە چوار رۆژ لە پاش وەستانی جەنگی جیهانی یەكەم - مەلیك مەحمود حكومەتی كوردی راگەیاندو بەریتانیەكانیش دوای دانانی مێجەر نۆئێل دانیان بە حوكمداری مەلیك مەحمود دا نا . دواتریش كۆلونێل ( لی تی ویڵسن ) حاكمی بەریتانی لە 1-12-1918 لە بەغداوە گەیشتە سلێمانی لە تا لە گەڵ مەلیك مەحموود كۆبێتەوەو گفتوگۆ بكەن سەبارەت بە ئاییندەی سیاسی ( كوردستانی عێراق).

مەلیك مەحموود هەر لە سەرەتاوە بەدگومان بوو لە سیاسەتی دووفاقی بەریتانیەكان و گومانی هەبوو لە هەڵوێست و بەڵێنەكانیان . چونكە ئەوان هەردەمەو بە شێوازیك نمایشی هەڵویستەكانیان دەكردو زۆر جاریش بەڵێنەكانیان نەدەبردە سەر . تا ئەوە بوو مەلیك مەحموود سەربەخۆیی حكومەتەكەی راگەیاندو دواجاریش جەنگ لە نێوان سوپای مەلیك مەحموودو هێزەكانی بەریتانیا روویداو بە بەدیلگرتنی مەلیك مەحموود و نەفی كردنی بۆ هیندستان كۆتایی هات . وە بەهۆی ناجێگیری بارودۆخی باشوری كوردستانەوە مەلیك مەحموود هێنرایەوە سلێمانی و لە پاییزی 1922 حكومەتی دووەمی راگەیاندو هەر یەك لە حكومەتی بەریتانیاو حكومەتی مەلیك فەیسەڵی یەكەم دانیان بە مافی كورددا نا بۆ پێكهێنانی قەوارەی سیاسی خۆی ... بەڵام پاش ئەوەی مەلیك مەحموود نامەیەك ئاراستەی قونسوڵی یەكێتی سۆڤیەت لە تەبرێز دەكات ، بەریتانیەكان توڕە دەكات و ئەوانیش زۆر بە پەلە كار بۆ لە ناوبردنی مەلیك مەحموودو حكومەتەكەی دەكەن و ئەوە بوو لە جەنگی (ئاوباریك )دوای روبەڕووبوونەوەی سوپای عێراق وە بە پشتیوانی بەریتانیا مەلیك مەحموود بەدیلی دەگیرێت وئەمجارەیان حكومەتەكەشی لەناو دەچێت .

دووەم - كۆماری مەهاباد:

لە گەرمەی جەنگی جیهانی دووەم وە دوای ئەوەی ستالین فەرمانی دا بە داگیركردنی ئێران لە ساڵی 1945 بە بیانووی هاوسۆزی رەزا پەهلەوی بۆ هیتلەر ، زەمینە ساز بوو تا كوردانی رۆژهەڵات بە ئاگاداری و پشتیوانی یەكێتی سۆڤیەتی جاران قەوارەیەكی سیاسی تایبەت بە خۆیان رابگەیەنن . ئەوەبوو كۆماری مەهاباد لە 22- 1- 1946 لە لایەن قازی موحەممەدەوە راگەیەنراو خەونی چەند ساڵەی كوردان هاتەدی . بەڵام بەداخەوە ئەم جارەش داگیركەران خەنجەری ژەهراوییان لە پشتەوە لەو كۆمارە ناوازەیە وەشاندو كۆمۆنیستەكان ( چەشنی سەرمایەداران ) لە بەڵێنەكانیان پاشگەز بوونەوەو دوای پاشەكشەی هێزە سەربازییەكانی یەكێتی سۆڤیەتی جاران سوپای ئێران هاتە مەهابادوو دوای یازدە مانگ لە تەمەنی ، كۆماری مەهابادی لە بێشكەیدا خنكاندو سەرۆكی حكومەتیش (قازی موحەممەد ) لە بەرەبەیانی 31ی ئازاری 1947 لە سێدارە درا . ( نەوشیروان مستەفا ) لە كتێبی( حكومەتی كوردستان- كورد لە گەمەی سۆڤیەت دا) نوسیوێتی: (( ئەرتەش- سوپای ئێران – ورەیان روحاو پێشمەرگەكان ورەیان بەرز بوو... سەربازگەكانی بانە، میردێ، سەردەشت، تەنانەت هێزەكانی سەقز لەلایەن پێشمەرگەوە گەمارۆ درابوون !!! نەیان ئەهێشت خواردەمەنی و پێویستیەكانی تریان پێبگات )). نەوشیروان بەردەوام دەبێ و دەڵَێ: - هامشۆف- كۆنسۆڵی روسی لە رەزائیە، لەو كاتەدا گەیشتە بنكەی سەركردایەتی هێزی دیموكرات لە سەرا، لەوێ چاوی بە قازی محەمەد، مەلا مستەفا، عومەرخانی شكاك و سەركردەكانی تری كورد كەوت و پێیوتن:

واز لە هێرشەكەیان بهێنن ئەگینا لەوانەیە توشی رووبەڕووبوونەوە ببن لەگەڵا هێزی بەریتانی، چونكە بەریتانیا قازانجی ژیانیی لە نەوتی كرماشاندا هەیەن وە ئەگەر توشی رووبەڕبوونەوە ببن لەگەڵ هێزی بەریتانین ئەوا ناتوانن حساب لەسەر پشتیوانی روسی بكەن و روسیاش ناتوانێ رێگا لە ئەرتەشی ئێرانی بگرێ ئەگەر لە قۆڵێكی ترەوە پەلاماری حكومەتی كوردستان بدات)) !!!! كورد لەگەمەی سۆڤیت: ل 257-258 .

سێیەم - حكومەتی هەرێمی كوردستان:

لە پاش داگیركردنی كوێت لە لایەن رژێمی بەعسەوە لە 2ی ئابی 1990 ئەمەریكاو رۆژئاواییەكان هەستیان بەمەترسی سەددام كردو دوای دەركردنی چەندین بڕیار لە لایەن نەتەوە یەكگرتووەكانەوە دواجار ئەمەریكاو هاوپەیمانەكانی لە پرۆسەی گەردەلولی بیاباندا لە شوباتی 1991 سوپای عێراقیان لە كوێت وەدەرناو ئەمەش رێخۆشكەربوو تا گەلانی عیراق ( بە تایبەت كوردو شیعە لە باكورو باشوور) هەلی راپەڕینیان بۆ بڕەخسێت و دوا جاریش بە هۆی خەمساردی رۆژئاواییەكان لە گەڵ شیعەو هاوسۆزی ( سیاسی و بەرژەوەندیخوازی كاتی) لە گەڵ كورد ( حكومەتی هەرێمی كوردستان ) لە دایكبوو .

بەڵام بەدرێژای سی یەك ساڵەی تەمەنی ئەم حكومەتە، رۆژئاواییەكان هیچ بڕیارێكی سیاسی روونیان سەبارەت بەم ( قەوارە سیاسیە ) نییەو هەردەمیش - بە تایبەت دوای پرۆسەیداگیركردنی عێراق لە نیسانی 2003 - رۆژئاوایەكان بە تایبەت ئەمەریكا (تا) ی تەرازوی لایەنی حكومەتی مەركەزی قورس دەكەن.

ئێستا حكومەتی هەرێم لە نێوان كەڵبەی حكومەتی عێراق و بێباكی رۆژئاواو فراوانخوازی ئێران و توركیا دایە ، بە تایبەت كە سیاسەتمەدارانی هەرێم دان بەو راستییە تاڵەدا دەنێن كە ئەمەریكا فریوی داون و پشتی تێكردوون .

لە كۆتایی دا پرسیارە تاڵەكەی سەرەوە دوو بارە دەكەمەوە : داخۆ چارەنووس و ئاینەدەی حكومەتی هەرێم بەرەو كوێ ؟؟؟ وەڵامەكەش ئەوەیە كە یەكێك لە ئەگەرەكان پێمان دەڵێ: هەمان چارەنوسی ( حكومەتی مەلیك مەحمود ) و ( كۆماری مەهاباد ) دوور نیە ، بە تایبەت كە لێكچوونێكی زۆر هەیە لە نێوان هەلو مەرجی سیاسی و سەربازی ( پێكهێنان ) و ( لە ناوبردرنی ) حكومەتی مەلیك مەحموودو قازی موحەمەد لە گەڵ هەلو مەرجی سیاسی و سەربازی حكومەتی هەرێم . وە بە تایبەت ئەگەر زانیمان كە پێوەری رۆژئاواییەكان بۆ هەر مامەڵەیەكی سیاسی و مرۆیی ( بەرژەوەندییە ). ( چەرچڵ ) یش كاتی خۆی وتویەتی : ( لە سیاسەت دا نەگۆڕ - پوابت - نیە بەڵكو بەرژەوەندی هەیە ) . دەماو دەمیش بیستومانە كە پاش رێكەوتنی شومی جەزائیری نێوان سەدام و رەزا شا و هەرەسی شۆڕشی كورد لە 1975 ( مەلا مستەفای بارزانی ) نامەیەك ئاراستەی ( هێنری كێسنجەر) وەزیری دەرەوەی ئەوكاتەی ئەمەریكا دەكات و گلەیی دەكات كە بۆچی پشتی كوردیان بەردا و رووبەڕووی ئەو چارنووسە گورچكبڕەییان كردەوە ؟؟ كێسنجەر لەوەڵامدا نوسیوێتی: (( ببورە ژەنەراڵ بارزانی !!! لە سیاسەتدا سەداقەت نیە !!)).