کاتێک دیوارە ئەستوورەکە دەڕووخێت!!

452 جار خوێندراوەتەوە

لە سەدەی یەکەمی زاینیەوە کە ڕۆما لە ڕێگەی بازنەی ڕاوێژکارانەوە بەڕێوەدەبرا، ڕووخانی هەر کەسایەتییەک لە "بازنەی ناوەوە" نیشانەی ململانێیەکی شاراوە بوو. لە دیمەشقی مۆدێرندا، دیمەنەکە زۆر جیاواز نییە. ڕژێمی سوریا کە دەسەڵاتی خۆی لەسەر نهێنی و گۆشەگیری بنیات نا، بۆ مانەوەی خۆی پشتی بە قۆرخکردنی زانیاری بەست بۆیە دزەپێکردنێکی وەک ئەم ڤیدێۆیە دێت بۆ ئەوەی شتێکی گرنگتر لە ناوەڕۆکەکەی بڵێت: پارێزبەندی زانیاریی ڕژێم ،دەستی بە وەرچەرخان کردووە!!

مێژوو فێرمان دەکات کە ڕژێمەکان کاتێک دەچنە قۆناغێکی بەرکەوتنەوە، بە نائاگایی لە لۆژیکی کۆنترۆڵەوە دەگۆڕدرێن بۆ لۆژیکی بەرگری. ئەمەش ئەمڕۆ لە سوریادا ڕەنگ دەداتەوە، کە دزەپێکردنەکە سێ کاریگەری سەرەکی هەڵدەگرێت کە ڕادەی گۆڕانکاری لە سروشتی دەسەڵات و پلەی خۆڕاگرییەکەیدا دەردەخەن!!

یەکەم: شکاندنی وەهمی یەکگرتوویی ناوخۆیی. ئەو ڕژێمانەی دەسەڵاتی خۆیان لەسەر نهێنی بنیات دەنێن، ناتوانن بەرگەی هیچ جۆرە بەرکەوتنێک بگرن، بەتایبەتی کاتێک ئەو کەسایەتیانە دەگرێتەوە کە بە بەشێک لە بازنەی ناوەوە دادەنرێت. بە درێژایی مێژوو ڕووخانی یەک ڕاوێژکار بەو مانایە بووە کە کۆشکەکە خۆی بەدەست دووبەرەکی قووڵەوە دەناڵێنێت. ئەمەش لە دادگای عەباسیدا ڕوویدا کاتێک هەواڵی ململانێی( بەرمەکید) دەستی بە دزەکردن کرد، لە دەوڵەتی ئومەوییشدا کاتێک ناکۆکی دەربارەکان ئاشکرا بوو. ئەمڕۆش پێدەچێت دیمەشق نەخشێکی هاوشێوە ئەزموون بکات: چەندین لایەن، ناوەندی دەسەڵاتی کێبڕکێکار و کەسایەتییەکان کە هەوڵدەدەن پێگەی خۆیان بە لاوازکردنی ئەوانی دیکە بچەسپێنن. دزەپێکردنەکە لێرەدا تەنها ئاماژە بەوە ناکات کە کەسێک دەکرێتە ئامانج؛ ئەوە دەردەخات کە گرووپێک لەناو ڕژیمدا ویستویەتی پەیامێک بۆ کەسانی دیکە بنێرێت!!

دووەم: وەرینی ئامێری ئەمنی. دەیان ساڵە ڕژێمی سوریا پشتی بە وێنەی "قەڵایەکی داخراو" بەستووە کە نهێنییەکانی تێنەپەڕێنرێت. ئەمەش وایکردووە هەر دزەکردنێک- هەرچەندە بچووک بێت- لە ڕێژەدا ئەنجام بدرێت. دەرکەوتنی ئەو ماددانە دەگەڕێتەوە بۆ کەسایەتییە پلە باڵاکان، بەو مانایەیە کە کەسێک دەستی بەو ناوچانە گەیشتوە کە گوایە پارێزراون. ئەمەش پرسیارێکی سیاسی چارەنووسساز دەوروژێنێت: ئایا هێشتا ئامێرە ئەمنییەکان خاوەنی هەمان ئاستی کۆنترۆڵکردنن؟!! لە زۆر حاڵەتدا، دابەزینی ڕژێمەکان لەو ساتەوە دەست پێدەکات کە ڕووناکی دەچێتە ناو ئەو ژوورانەی کە بڕیار بوو بە تاریکی بمێننەوە. هەر ئەمەیە کە ئەم دزەپێکردنە دەکاتە ڕووداوێکی سیاسی کە کاریگەرییەکانی تا ماوەیەکی زۆر دەمێنێتەوە!!

سێیەم: دووبارە داڕشتنەوەی وێنەی دەرەکی ڕژێم!! ئەو وڵاتانەی مامەڵە لەگەڵ دیمەشقدا دەکەن- چ بە شێوەیەکی دوژمنکارانە یان پراگماتیک- ئەو دزەکردنە وەک نیشانەی گێژاوی ناوخۆیی لێکدەدەنەوە. دانوستانەکان پێویستیان بە هاوبەشێکی سەقامگیر هەیە و ناتوانرێت ڕێککەوتنە ناوچەییەکان لەسەر زەوییەکی لەرزۆک بنیات بنرێت. لە ئەنجامدا، وەرینی وێنەی ڕژیم لەمانەی خوارەوەدا ڕەنگ دەداتەوە: – پرۆسەی ئاساییکردنەوەی عەرەبی!! – پەیوەندییەکانی دیمەشق لەگەڵ مۆسکۆ و تاران!! – دانوستانە نێودەوڵەتییەکان،!! لە ناوخۆدا، دزەکردنەکە کاریگەرییەکی بە هەمان شێوە بەرچاوی هەیە.

ئەو هاووڵاتییە سوورییە کە لە ژێر داڕمانی ئابووری بەردەوامدا دەژی، زیاتر هەستیار بووە بەرامبەر بە هەر ڕووداوێک کە سروشتی ڕاستەقینەی ڕژێمەکە ئاشکرا بکات. دزەکردنەکە بەشدارە لە وەرینی ئەو هێما ڕەمزییەی کە ڕێژیم هەوڵی پاراستنی داوە. لە کۆمەڵگایەکدا کە لە لێواری تەقینەوەی کۆمەڵایەتیدایە، ئەم جۆرە بەرکەوتنە بەسە بۆ ئەوەی خەڵک هەست بکەن کە ئەو دەسەڵاتەی کە خۆی وەک بوونێکی تۆکمە پێشکەش کردووە، لە ڕاستیدا پێکهاتەیەکی درزاوییە!!

مێژوو پێمان دەڵێت: ڕژێمە داخراوەکان بە شەو و ڕۆژێک ناگۆڕدرێن. بەڵکو گەشتەکەیان بەرەو گۆڕانکاری لە ساتێکی بچووکەوە دەست پێدەکات کە زیاتر لەوەی مەبەستیەتی ئاشکرای دەکات. پێدەچێت دزەپێکردنی ئەم دواییە یەکێک بێت لەو ساتانە؛ نەک لەبەر ئەوەی زانیاری شۆککەر لەخۆدەگرێت، بەڵکو لەبەرئەوەی ئاشکرای دەکات کە ئەوەی لە سێبەردا شاردراوەتەوە دەستی کردووە بە دەرکەوتنی، هەروەها ئەو دەسەڵاتەی کە دەسەڵاتی خۆی لەسەر نهێنی بنیات ناوە، ئێستا ڕووبەڕووی جیهانێک دەبێتەوە کە وەک ڕابردوو نهێنییەکان ناپارێزێت.