گەلەک ژ خەلکی دگەل وێ بوچونێ نە کو نڤستنا ب گورەڤە زیانێ ل ساخلەمیا مروڤی دکەت، بەلێ ل ڤێرێ دێ بابەتی رون کەین کو پتر بزانن نڤستنا ب گورەڤە باشە یان نە.
پسپۆرەکێ بیاڤێ خارنێ هۆشداریێ ددەت دەربارەی مەترسییا تۆشبوون ب نەخۆشیا شەکرێ ب ئەگەرێ خارنا رۆژانە یا برنجی.
بهێزبوونا سیستەمێ بەرەڤانیا لەشی هاریکارە بۆ رێگریکرنێ ژ چوونا تەنێن نامۆ بۆ ناڤ لەشی وەکی بەکتریا و ڤایرۆس، لێ تێکچوونا وێ بۆ دروستبوونا ئاریشەیێن ساخلەمیێ د لەشی دا وەکی زووی توشبوون ب وان نەخۆشیێن دهێنە ڤەگۆهاستن و درەنگ چارەسەربوون دهێتە ڤەگەراندن.
کیسەلەک ل مسرێ هاتە دیتن کو بوویە بەر و دیرۆکا وی بۆ ٧٠ ملیۆن سالان بەریانها ڤەدگەیێت
ناسایێ ڕاگەهند، نەیزەکا سی ٢٠٢٢ کو رەنگێ وێ کەسکە ل ١٢ێ ڤێ مەهێ و دوویێ مەها داهاتی ل نێزیک عەردی دەربازدبیت و دبیت ب چاڤێ ئاسای بهێتە دیتن.
ماموستایەکێ بەرێ یێ زانکۆیا هارڤارد ڕاگەهاند، داهێنانەکا نوی بۆ هەڤکاریا وان کەسان کریە کو ژبەر ماندیبوونا زۆر راستی ئاریشەیا کێم خەویێ دبن دبێژیت ژی، "ئەو داهێنان هەڤکاریا بکارئینەران دکەت ل دەمێ نڤستنێ دا ئەزموونێ خەوەکا کویر بکەن".
نۆژدارێن وەلاتێ چیک چارەسەریەکا نوی بۆ پەنجەشێرا پرۆستاتا د قۆناغێن پێشکەفتیێن وێ نەخۆشیێ دا دیتیە و ئامێرێ پرینتەرا سێ دوریێ بۆ دروستکرنا هەستیێ دروستکری بکارئینایە.
ژنەکا فەرەنسی هەشت سال بێ دفن دەربازکرن و ل داویێ نۆژدارێن وی وەلاتی شیان ل ملێ وێ دفنەکا نوی بۆ دروستبکەن و ب سەرکەفتی نەشتەرگەریا چاندنا دفنێ بۆ بکەن.
رێڤەبەرێ ئەپلیکەیشنێ پەیوەندیا واتسئاپ ئەشکەرا کریە کو واتسئاپ لسەر رێکا ئینستاگرام و ماسجەرێ دچیت، پشتی کو بریاردای ئەڤاتار (رەمزا کەسەیەتی) زێدەبکەت.
نەخۆشخانەیا لاباس ل باژێرێ مەدریدا ئسپانیا ڕاگەهاند، نەشتەرگەریا چاندنا ریڤیکان بۆ زارۆکەکێ کریە کو ژیێ وێ ژ سالەکێ کێمتربوویە، دبێژیت ژی، "ئەو نەشتەرگەرییە سەرکەفتی بوویە."
خەلاتێ نۆبل د بیاڤێ کیمیایێ دا، دایە هەرئێک ژ زانایان کارۆلین بێرتۆزی و مۆرتن میدال و کارل شارپلێس بۆ سەرکەفتنا وان د ڤەکۆلینا کیمایا کلیک دا.
دەزگەهێ ڤالاهیا ئەسمانیێ ئەمریکی بەرنیاس ب ناسا ڕاگەهاند، ل رۆژا شەمبی ئەو کەشتییا نوی یا مەزن دێ هێتە شاندن بۆ سەر هەیڤێ، ئەڤەژی دێ بیتە دووەم بزاڤا شاندنێ پشتی کو جارا ئێکێ ل دووشەمبیا دەربازبووی ب سەدەمێ ئاریشەیا تەکنیکی شکست ئینای.
پتریا نەخۆشێن گۆلچیسکا دبیت بێی نیشان بەرەف پێش بچن، ئەڤە وەدکەت باندوریێن نەرێنی لسەر ساخلەمیا مرۆڤی پەیداببن و ببنە نەخۆشیێن دۆمدرێژ بێی مرۆڤ پێ بزانیت.
پاراستنا سەروسیمایان و مانا وان ب گەنجی بتنێ پشت ب رێکێن کیمیایی و کەرەستەیێن جوانکاریان نە گرێدەن، بەلکو سەرەدەریێن رۆژانە ژی باندوری لسەر ساخلەمیا سەروسیمایان هەیە و دبنە سەدەم ژی بۆ زووی دەرکەفتنا نیشانێن پیریێ یان مانێ ب گەنجی.
د ڤەکۆلینەکا زانستی دا هاتیە، پێدڤیە ئەو کەسێن نەخۆشیا شەکرێ هەیی ژ خارنا هندەک ژ فێقیان دویربکەڤن ب تایبەتی تری و مۆز و خورمە، ژبەرکو کوژمەکێ زێدە یێ گلوکوزی تێدایە.
کەشتی ڤانێن ئەسمانی دەمەکێ زۆر ژ دەرڤەی ئەردی بسەردبەن، ئەڤەژی وان نەچاردکەت راهێنانێن وەرزشی بکەن بێ کو پارێزگاریێ ژ جەستەیێ خۆ و ساخلەمیا خۆ بکەن، لێ ئەڤ بابەتە نەهند ب ساناهیە وەكی وێ کو ئەم لسەر ئەردی دکەین.
گومان تێدا نينە ئەو شەربەتێن دھێنە دروستكرن تاما وان خوشترە ژ يا ئاڤێ كو تام نينە، لێ ژ ئاليێ ساخلەمى ڤە گرنگترين ڤەخارنە كو مرۆڤ پێدڤى د بيتێ.
د ڤەکۆلینێن گەردونیدا زانایان هەبوونا چەند تەنێن سەیر و چەند هەسارۆکان ل نزیک زەڤیێ ئەشکەراکرن و دبێژن، "دیتنا ڤان هەسارۆچکان هەڤکاردبیت بۆ زانینا دیرۆکا کۆمەلەیا رۆژێ."
پاراستنا ساخلەمیا ددانان ئێکە ژ وان کارێن پێدڤیە رۆژانە بهێتە کرن، وەک شویشتن و دویرکەفتن ژ ڤەخارنا زێدە یا چایێ بۆ وێ یەکێ دەمەکێ درێژ بێ ئاریشە بمینن.