لە دەشتی هەولێر چەندین گۆزەی شێوە جیاواز و قۆری و چەقۆ و کەلوپەلی دیکە دۆزرانەوە کە مێژووەکەیان بۆ شەش هەزار و ٥٠٠ ساڵ بەر لە ئێستا دەگەڕێتەوە و بەڕێوەبەری شوێنەواری هەولێریش دەڵێت، لێکۆڵینەوەکان ئەوەیان دەرخستووە کە شارستانییەت و پەرسەندنی گوند لە کوردستانەوە دەستی پێکردووە.

لە گوندی باقرتەی سەر بە ناحیەی شەمامکی هەولێر، چەندین کەرستەی شوێنەواری دۆزرانەوە کە سەردەمی قۆناغی پەرەسەندنی گوند بەرەو شار و شارستانییەت رووندەکەنەوە و نادر بابەکر بەڕێوەبەری شوێنەوار و کەلەپوری هەولێر دەڵێت، رەوتی شارستانییەت بەپێی لێکۆڵینەوەکان لە هەرێم کۆنتر بووە لە ئێران و قۆناغی ئەو پەرەسەندنە لە هەرێمەوە سەری هەڵداوە.

لە لێکۆڵینەوەکەدا کە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی شوێنەوار و كەلەپووری هەولێر و زانكۆی براین ماوری ئەمریكییەوە ئەنجامدراوە، ٤٧ گۆزەی شێوە ئەندازەیی جیاواز و قۆری، هەروەها ٥٢ کەلوپەلی دیکەی وەک چەقۆ و 'تەخت بۆ وردکردن و شکاندنی خواردن' و ئامیری هاڕین و وردکردنی خواردن، هەروەها بەردی تایبەت بۆ ڕاوکردن و شەڕکردن دۆزراونەتەوە.

بەپێی ئەو لێکۆڵینەوانەی کراوە، مێژووەکەیان بۆ شەش هەزار و ٥٠٠ ساڵ بەر لە ئێستا دەگەڕێتەوە و سەرجەمیان لە بەرد هەڵکۆڵراون.

زانکۆی براین ماوری ئەمریکی لە ساڵی ٢٠٢٢ـەوەوە مۆڵەتی کارکردنی لە پێگەی شوێنەواری مەتراب پێدراوە و ماوەی پێنج ساڵ بەردەوام دەبێت، ئەمەش ئەنجامەکانی وەرزی سێیەمی ئەو کنەوپشکنینانەن کە لەو ناوچەیەدا کراون.

لەو بارەیەوە، کەیفی مستەفا بەڕێوەبەری شوێنەواری هەرێم باسی لەوەکردووە، ئەنجامدانی ئەو لێکۆڵینەوانە و ئەو دۆزینەوانەی لە هەرێمدان، کاریگەریی لەسەر لێکۆڵینەوە جیهانییەکان دەکات و تێڕوانینێکی دیکە لەلای شوێنەوارناسان و زانستی شوێنەوار لە جیهاندا دروست دەکات.

دەشڵێت، لە دوای ئەو دۆزینەوانەی لەم دواییانەدا کراون، لە ئێستادا تیمە بیانییەکان زیاتر روو لە هەرێم دەکەن و لەماوەی رابردوودا مۆڵەت بە ٤٠ تیمی شوێنەواری دراوە بۆ کاری کنەوپشکنین.

مەتراب مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی کۆتایی "چاخی مسی" واتە ٤٥٠٠ بەر لە زایین و بە چوار قۆناغ تاوەکو دەگاتە کۆتایی سەردەمی ئەشکانییەکان لە ساڵی ٢٢٤ی زایینیدا.

بەڕێوەبەرایەتی شوێنەواری هەولێر ئەوەی راگەیاندووە، ئەنجامدانی ئەو لێکۆڵینەوانە لەو ناوچەیەدا بە مەبەستی تێگەیشتنە لە گوندی بچوک، ئابووری سەردەمە جیاوازەکان بەتایبەت کشتوکاڵ و ئاژەڵداری، هەروەها لێکۆڵینەوە لە سەردەمە کۆنەکان و جیاوازی نێوان کلتورەکان لەنێوان کۆمەڵگەی قۆناغە جیاوازەکانی ئەو پێگە شوێنەوارییانە.

پەرەسەندنی ژیانی مرۆڤ و شارستانییەت لە کوردستان

هەرێمی کوردستان لەمێژە لانکەی شارستانییەتە جیاوازەکان بووە و زۆرێک لە لێکۆڵینەوەکان ئەوە دەردەخەن، کە مێژووی پەرەسەندنی گوند بۆ شارستانییەت لەم خاکەوە سەری هەڵداوە و کۆنترین ئاماژەی کشتوکاڵیش هەر لە گوندی چەرمۆی سەر بە چەمچەماڵ بووە.